جنگا

جنگا (انگلیسی: Jenga) یک بازی است که نیاز به مهارت جسمی و روحی دارد. این بازی توسط طراح و نویسنده بازی رومیزی بریتانیایی، لزلی اسکات طراحی شده است. جنگا توسط شرکت هاسبرو (Hasbro) به بازار عرضه شد. در این بازی بازیکنان به نوبت یک بلوک را از میان طبقات برج ساخته شده متشکل از 54 بلوک جدا می‌کنند. در ادامه، هر بلوک برداشته شده در بالای برج قرار گرفته و یک ساختار ناپایدار ایجاد می‌کند.

قوانین

سقوط برج جنگا

جنگا با 54 بلوک چوبی بازی می‌شود. طول هر بلوک سه برابر عرض آن است. ضخامت بلوک‌ها هم یک پنجم طول آن است. اندازه استاندارد جنگا 1.5 سانتی متر × 2.5 سانتی متر × 7.5 سانتی متر (0.59 اینچ x 0.98 اینچ x 2.95 اینچ) است. بلوک‌ها دارای تفاوت‌های اندک و تصادفی در این ابعاد هستند تا نقایصی در فرایند انباشتگی طبقات ایجاد کنند. این اتفاق منجر به چالش برانگیزتر شدن بازی خواهد شد. برای شروع بازی، از جعبه یا وسیله موجود در بازی برای چیدن اولیه بلوک‌ها استفاده می‌شود. برجی هجده طبقه‌ای با سه بلوک در هر طبقه آماده می‌شود. بلوک‌ها به صورت افقی و عمودی در هر ردیف روی هم چیده می‌شوند. برای مثال اگر بلوک‌ها در طبقه اول از نظر طولی از شمال به جنوب هستند، بلوک‌های طبقه دوم از شرق به غرب قرار می‌گیرند.

هنگامی که برج ساخته شد، شخصی که برج را ساخته است اولین حرکت را انجام می‌دهد. حرکت در بازی جنگا شامل برداشتن یک بلوک به دلخواه از هر طبقه (به جز دو طبقه بالایی) تعریف می‌شود. بلوک برداشته شده بر روی بالاترین طبقه قرار داده می‌شود. هنگام برداشتن بلوک‌ها از میان طبقات برج فقط باید از یک دست استفاده شود. ممکن است برخی از بلوک‌ها شل‌تر از بقیه قرار گرفته باشند و حرکت آن‌ها در ایستادگی برج اختلال ایجاد نکند. بازیکنی که به دنبال بلوک شل در حال تست کردن برج است، باید پیش از جا به جا کردن قطعی بلوک، بلوک‌های قبلی را که به آن‌ها دست زده است در جای خود قرار دهد. هر بلوکی که نصفه و نیمه به خارج از مکان خود حرکت داده می‌شود باید قبل از حذف یک بلوک دیگر به محل اصلی خود بازگردانده شود. نوبت هر نفر زمانی به پایان می‌رسد که نفر بعدی به برج دست بزند؛ یا این که ده ثانیه زمان سپری شده باشد. هر کدام که اول اتفاق بیفتد نشان دهنده پایان دور بازی است.

بازی زمانی به پایان می‌رسد که برج سقوط کند یا این که یک بلوک (به غیر از بلوک در حال بازی) از برج بیفتد. برنده آخرین نفری است که توانسته یک بلوک را با موفقیت برداشته و در بالای برج قرار دهد.

مبدا

جنگا توسط لزلی اسکات (Leslie Scott)، بنیانگذار شرکت محدود بازی آکسفورد (Oxford Games Ltd)، بر اساس یک بازی که در اوایل دهه 1970 در خانواده او با استفاده از بلوک‌های چوبی کودکان انجام می‌شد ابداع شد. خانواده او این قطعات چوبی را از یک کارخانه چوب بری در تاکورادی کشور غنا خریداری کرده بودند. نام جنگا از kujenga که یک کلمه سواحیلی به معنی " ساختن " است گرفته شده است. اسکات به عنوان تبعه انگلستان، در تانگانیکا متولد شد. او در آن جا و پیش از مهاجرت به غنا با زبان انگلیسی و سواحیلی رشد کرد. اسکات بازی را با علامت تجاری " Jenga " در نمایشگاه اسباب بازی لندن در ژانویه 1983 رونمایی کرد. او در ادامه شروع به فروش بازی از طریق شرکت خود، Leslie Scott Associates کرد. بلوک‌های اولین جنگای اسکات توسط Camphill Village Trust در یورکشایر تولید شدند. موزه کودکان V&A یکی از اولین جنگاهای تولید شده در سال 1982 را در مجموعه خود به نمایش گذاشته است.

در سال 1984، روبرت گربلر، کارآفرینی از کالیفرنیا که برادر یکی از دوستان نزدیک اسکات بود با وی تماس گرفت. او برای واردات و توزیع جنگا در کشور کانادا ابراز علاقه کرد. در آوریل 1985، گربلر از اسکات حقوق انحصاری جنگا را برای توزیع در ایالات متحده و کانادا خریداری کرد. در ادامه و در اکتبر همان سال، اسکات حق توزیع جهانی جنگا را به گربلر واگذار کرد. گربلر هم این حق را به نوبه خود به تشکیلات پوکونوبه (Pokonobe Associates) واگذار کرد. گربلر که از پتانسیل بسیار بالای جنگا مطمئن بود پسر عموهای خود را دعوت کرد تا در سال 1985 با او مجموعه پوکونوبه را تشکیل دهند. این تشکیلات منجر به افزایش توزیع جنگا در جامعه جهانی شد. این مجموعه در ادامه به ایروین توی (Irwin Toy) مجوز داد تا جنگا را در کانادا به فروش برساند. ایروین توی مجوز تولید جنگا را برای شپر (Schaper) در ایالات متحده صادر کرد. هنگامی که این شرکت توسط هاسبرو (Hasbro) خریداری شد، جنگا تحت نظارت میلتون بردلی در سال 1987 تولید شد. سرانجام، جنگا در اکثر کشورهای جهان توسط مجوز هاسبرو به مرحله تولید و توزیع رسید.

طبق گزارش پوکونوبه، صاحبان تجاری جنگا، تا سال 2021 بیش از 90 میلیون نسخه از این بازی را در سراسر جهان به فروش رسانده‌اند. این عدد چیزی معادل 4.86 میلیارد بلوک بازی است. در 5 نوامبر 2020، جنگا به تالار مشاهیر اسباب بازی‌های ملی افزوده شد.

بلندترین برج

اداعا شده است که رابرت گربلر بلندترین برج جنگا را با ارتفاعی نزدیک به 402⁄3 طبقه ساخته است. گربلر این برج را در سال 1985 هنگام بازی با یک مجموعه اصلی جنگا که توسط لزلی اسکات در اوایل دهه 1980 تولید شده بود، ساخت.

انواع

جنگای Throw 'n Go  نوعی از این بازی است که در ابتدا توسط هسبرو عرضه شد. این مدل از جنگا شامل بلوک‌هایی در رنگ‌های مختلف و یک تاس شش تایی است. این مدل از جنگا امروزه توسط Art's Ideas به بازار عرضه می‌شود.

بازی جنگا جرئت یا حقیقت

جنگای جرئت یا حقیقت (Truth or Dare) یک مدل دیگر از این بازی است که توسط هسبرو به بازار عرضه شد. این نسخه شبیه به جنگای معمولی است با این تفاوت که سه رنگ بلوک به جای رنگ طبیعی جنگا در مجموعه وجود دارد.

در جنگای اکستریم (Jenga Xtreme) از بلوک‌هایی به شکل متوازی الاضلاع استفاده شده است. این قطعات می‌توانند برج‌های کج جالبی را ایجاد کنند.

نسخه کازینو جنگا توسط لاس وگاس ادیشن (Las Vegas Edition) تولید شده است. در این نسخه، بازی رولت و جنگا با قوانین به خصوص و چیپ‌های شرط بندی تلفیق شده‌اند.

علاوه بر این‌ها، تعدادی بازی دیگر از جنگا با رنگ‌ها و مدل‌های مختلف نیز تولید شده است. از جمله این‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

جنگاهایی با رنگ و لوگوی تیم‌های بوستون رد ساکس، لاس وگاس رایدرز و نیویورک یانکیز

جنگاهایی با طرح‌های هلو کیتی، تارزان، کابوس قبل از کریسمس تیم برتون، گودزیلا، هری پاتر، ریک و مورتی، سوپر ماریو و مجموعه فیلم‌های تبدیل شوندگان

جنگا XXL و جنگای غول پیکر انواع بسیار بزرگی از جنگا هستند که توسط  Art's Ideas تولید و توزیع می‌شوند. تغییرات سایز این جنگاها ارتفاع برج را به چیزی در حدود 5 فوت (150 سانتی متر) یا بیشتر رسانده است. جنگا XXL از ارتفاع بیش از 4 فوت (1.2 متر) شروع می‌شود. ارتفاع برج جنگا در این بازی می‌تواند به 8 فوت (2.4 متر) یا بیشتر هم برسد. قوانین و روش بازی در این مدل‌ها مانند بازی کلاسیک است. با این حال، بازیکنان می‌توانند از هر دو دست خود برای حرکت دادن بلوک‌های 18 اینچی استفاده کنند.  

Jenga Pass Challenge  مدلی از زمینه است که بازی جنگا بر روی آن اجرا می‌شود. در این مدل، بازیکنان بلوک را در حالی که زمینه را در دستان خود نگه داشته‌اند برداشته و در بالای برج قرار می‌دهند. در ادامه زمینه به به بازیکن بعدی منتقل می‌شود. این نوع از بازی تنها شامل نیمی از تعداد بلوک‌ها یعنی 27 عدد است. این بدین معنی است که برج به جای 18 طبقه در 9 طبقه ساخته می‌شود.