شاه

ورق شاه (انگلیسی: King) در ورق بازی با تصویر یک شاه مشخص شده است. شاه معمولا بالاترین ورق صورت می‌باشد. در نسخه فرانسوی بازی ورق و در ورق‌های تاروت، ورق شاه از ورق بی‌بی بالاتر است.

کارت شاه در خال‌های مختلف برای دست استاندارد کارت بازی

در نسخه‌های ایتالیایی و اسپانیایی ورق بازی، شاه از ورق شوالیه (Knight) بالاتر می‌باشد. در نسخه آلمانی و سوئیسی ورق بازی نیز، ورق‌شاه رتبه بالاتری از ورق اوبر (ober) دارد. در برخی بازی‌ها، شاه بالاترین ورق بوده. و در دیگر بازی‌ها، آس از بقیه ورق‌ها بالاتر است. برای اولین بار در سال ۱۵۰۰ میلادی و در بازی تراپولا (Trappola) آس‌ها ورقی بالاتر از شاه محسوب شدند. تراپولا قدیمی‌ترین بازی شناخته شده است که در آن آس‌ها از شاه بالاتر بودند. در گروه بازی‌های آس- ده (Ace-Ten)، بازی‌هایی مانند پیناکِل (pinochle) و اشناپسِن (schnapsen)، ورق‌های ۱۰ و آس هر دو از شاه بالاتر هستند.

تاریخچه ورق شاه

این ورق، از قدیمی‌ترین و جهانی‌ترین ورق‌های صورت به شمار می‌رود. ایده این ورق احتمالا از بازی ایرانی گنجفه گرفته شده که در آن، شاه نشسته بر تخت به تصویر کشیده شده و رتبه او از ورق‌های “نایب السلطنه” که سوار بر اسب هستند بالاتر می‌باشد.

ورق بازی، توسط مملوک‌ها و مورو‌ها وارد اسپانیا و ایتالیا شد. بهترین و کامل‌ترین بسته ورق بدست آمده از پادشاهی مملوک‌ها، طوپقپو (به ترکی: Topkapı) نام دارد. در این ورق‌ها تصویر انسانی وجود ندارد و به دلیل ممنوعیت‌های مذهبی، فقط رتبه ورق‌ها ذکر شده است. کاملا مشخص نیست که ورق‌های طوپقپو نشانگر تمام ورق‌های عصر مملوک‌ها بوده یا فقط یک بسته ورق لوکس و تزئینی. بخشی از آن چه که احتمالا یک ورق‌شاه بوده و در آن یک پاشاه روی تخت خود نشسته است، در مصر کشف شده. احتمالا این امر توضیحی بر آن باشد که چرا ورق‌های صورت در اروپا تصویری مشابه با ورق‌های صورت در ایران و هند دارند.

ورق شاه در اروپا

تصویر شاهان نشسته بر تخت عموماً در سراسر اروپا رایج بودند. در طول قرن پانزدهم، اسپانیایی‌ها شروع به تولید ورق‌هایی کردند که در آن‌ها شاه ایستاده بود. فرانسوی‌ها نیز در ابتدا و قبل از تولید ورق‌های خود، از ورق‌های اسپانیایی استفاده می‌کردند. بسیاری از طرح‌های ورق‌های صورت اسپانیایی، توسط فرانسوی‌ها مورد استفاده مجدد قرار گرفت. آن‌ها این تصاویر را هنگامی که در سال ۱۴۸۰ سیستم خال در ورق‌‌ها را اختراع کردند به کار می‌بردند. انگلیسی‌ها تا اوایل قرن ۱۷ که واردات ورق‌های خارجی ممنوع شد، ورق‌های خود را از روآن فرانسه وارد می‌کردند. گاهی اوقات شاه دل “شاه خودکشی” (Suicide King) نامیده می‌شود. زیرا در تصویر آن به نظر می‌رسد او شمشیر خود را در سر خود فرو کرده است. این نتیجه قرن‌ها کپی بد توسط تولید کنندگان ورق انگلیسی است که در آن سر تبر شاه ناپدید شده.

از قرن پانزدهم میلادی، تولیدکنندگان فرانسوی به هر یک از ورق‌های صورت، اسامی برگرفته از تاریخ یا اسطوره‌ها را اختصاص دادند. این روش نامگذاری تنها در ورق‌های پاریسی باقی ماند. این گونه ورق‌ها همه رقبای خود، از جمله ورق‌های شهر روآن را در حدود سال ۱۷۸۰ کنار زد. اسامی شاهان در ورق‌های پاریس به شکل زیر است.

شاه پیک؛ داوود

شاه دل؛ شارلمانی

شاه خشت؛ ژولیوس سزار

شاه گیشنیز؛ اسکندر مقدونی

اغلب ورق‌هایی که از سیستم خال در ورق پاریسی الگو گرفته‌اند، ترجیح داده‌اند از همین تصاویر استفاده کنند اما نام آن‌ها را تغییر یا حذف کنند.