بیست و یک (بازی ورق)

بیست و یک (انگلیسی: Twenty-One) که قبلا در بریتانیا، فرانسه و آمریکا با نام Vingt-Un شناخته می‌شد یک خانواده از بازی‌های محبوب کارتی در دنیای قمار و شرط‌بندی است که برای اولین بار در اوایل قرن هفدهم میلادی در اسپانیا شناخته شده است. این خانواده بازی‌های کارتی شامل بازی بلک جک و بازی پونتون (Pontoon) و بازی‌های داخلی معادل آن‌ها می‌شود. بازی بیست و یک در قرن هجدهم در فرانسه به شهرت رسید و از آن‌جا به کشورهای آلمان و بریتانیا گسترش پیدا کرد و به همین ترتیب به آمریکا رسید. در تمامی این کشورها این بازی ابتدا Vingt-Un نام داشت که در جنگ جهانی اول در بریتانیا این بازی توسعه پیدا کرد و با نام پونتون (Pontoon) شناخته شد، این بازی در اواخر قرن نوزدهم در ایالات متحده آمریکا و کانادا نیز توسعه پیدا کرد و با نام بازی بلک جک ارائه شد که همزمانی آن با قانونی شدن قمار و شرط‌بندی در سراسر آمریکا باعث افزایش محبوبیت بازی بلک جک شد.

تاریخچه

ریشه اسپانیایی

برای اولین بار در یک فرهنگ لغت اسپانیایی در سال 1611 به نام این بازی اشاره شد، جایی که در زیر عنوان Card (Carta) به بازی Ventiuno (بیست و یک) اشاره شد. دو سال بعد در یک رمانی که نویسنده اسپانیایی Miguel De Cervantes  آن را نوشته بود، توصیفی از این بازی آمده بود. Cervantes یک قمار باز بود و نقش اصلی داستان او Riconete Cortadillo  از Novelas Ejemplares بود که یک زوج متقلب در سویا بودند. آن‌ها در بازی Ventiuno یا همان بیست و یک متقلبان ماهری بوده‌اند. هدف در این بازی این است که به امتیاز 21 برسید، بدون اینکه Ace  در این بازی 1 یا 11 امتیاز داشته باشد. این بازی در اسپانیا با دسته کارت‌ baraja  انجام می‌شد. این داستان کوتاه در فاصله 1601 تا 1602 نوشته شده بود که نشان می‌دهد ونتی اونا (بیست و یک) در قرن هفدهم و زودتر در کاستیل بازی محبوب مردم بوده است.

ریشه فرانسوی

برای نخستین بار در سال 1768 نام این بازی در فرانسه به ثبت رسید که در آن از بازی بیست و یک یا  Vingt-Un در رمان Cervantes به عنوان یک بازی شیک اما قدیمی یاد می‌شود. دیگر روایان نشان می‌دهد که این بازی در اواسط قرن هجدهم در فرانسه گسترش پیدا کرده است. گفته می‌شود این بازی در دربار لویی پانزدهم انجام می‌شده است و بازی مورد علاقه ناپلئون بوده است. اما هیچ قوانین فرانسوی برای این بازی تا سال 1817 منتشر نگردیده است، تقریبا دو دهه پس از انتشار قوانین انگلیسی این بازی. این بازی تا اواخر قرن نوزدهم در فرانسه با عنوان Vingt-Un یا Vingt-et-Un شناخته می‌شد که امروزه منسوخ شده است.

ریشه بریتانیایی

در بریتانیا، برای نخستین بار در سال‌های 1770 و 1780 این بازی به ثبت رسیده است، به عنوان مثال در یک کمدی که «اتلاف» نام داشت برای نخستین بار نام این بازی مطرح شد، اما نخستین قوانین بازی در 1800 زیر نظر Hoyle تحت نام Vingt-Un منتشر شد. این قوانین اگرچه ساده بود، اما تا نیمه دوم قرن بعدی هم مورد استفاده قرار گرفت، اما در سال 1850 قوانین مفصل تری منتشر شد که شباهت‌های زیادی به بازی پونتون (Pontoon) داشت، فقط نام آن متفاوت به نظر می‌رسید.

آلمان

در زبان آلمانی، این بازی با نام Siebzehn und Vier (هفتاد و چهار)، Einundzqanzig (بیست و یک)، Hop(p)sen Rathen و یا بر اساس همان ریشه فرانسوی اش با نام Vingt-Un شناخته می‌شود. این بازی در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی به پروس و امپراطوری مجارستان- اتریش رسید و در سال 1854 به عنوان یک بازی شانسی در سطح جهان شناخته شد. این بازی به عنوان یک بازی محبوب کودکان و خانواده‌ها تا دوران معاصر هم مورد استفاده قرار گرفت.

آمریکای شمالی

یکی از افسانه‌های رایج درباره بازی بیست و یک یا Vingt-Un این است که این بازی در اوایل 1800 میلادی به آمریکا آمده است، اگرچه برخی منابع می‌گویند این بازی در جریان جنگ جهانی اول و 1930 به آمریکا منتقل شده است. گفته می‌شود در اوایل ورود این بازی به آمریکا، قمارخانه‌ها پاداش‌هایی را برای بازیکنان در نظر می‌گرفتند که جذب این بازی‌ها شوند. تاریخ نویس فرانسوی تیری دیپائولیس به تازگی این داستان را افشا کرده که نام Blackjack برای نخستین بار توسط بازیگران در جریان مسابقه طلایی Klondike (1896-99) به این بازی نسبت داده شده است. از آنجا که اصطلاح Blackjack به ماده معدنی zincblende اشاره دارد، اغلب مبلغ اولیه برای انجام بازی به صورت طلا و نقره انجام می‌شد. او می‌گوید نتوانسته هیچ شواهدی برای اینکه بونوس خاصی به یک آس (ace) در بازی بلک جک اختصاص پیدا کرده، پیدا کند.

حالت کلی بازی

در حالی که بازی بیست و یک انواع مختلفی دارد، اما قوانین کلی زیر در این بازی اعمال می‌شود. این بازی یک بانکر (بانکدار) و تعدادی متفاوت بازیکن دارد. نقش بانکر در طول بازی میان بازیکنان مختلف جابجا می‌شود، اگرچه در بازی‌های کازینویی این استثنا وجود دارد و نقش بانکر به صورت دائم در اختیار یکی از اعضای کازینو است. هر بانکر دو کارت به بازیکنان می‌دهد و کارت‌ها را به پشت قرار می‌دهد. قبل از دریافت کارت‌ها و یا بعد از دریافت کارت و دیدن اولین کارت بازیکنان باید شرط خود را ثبت کنند. سپس بانکر با مشاهده کارت‌ها تصمیم می‌گیرد که کارت سوم را به بازیکنان بدهد یا نه. برخی از بازی‌های آنلاین این اجازه را به بازیکن می‌دهند که با افزایش مبلغ شرط خود یک کارت دیگر به اصطلاح خریداری کند. هدف این است دقیقا به عدد 21 یا همان بلک جک برسید و یا به آن عدد 21 نزدیک شوید. اگر بازیکن از عدد 21 فراتر برود شرط خود را باخته است. هر بازیکنی که با دو کارت اولیه‌ای که دریافت کرده بتواند به 21 برسد در اشکال مختلف بازی به اصطلاح به یک «Natural Vingt-un» یک «Pontoon» و یک «Blackjack» رسیده است و مبلغی دو برابر شرط خود برنده خواهد شد.

قوانین معمولی

در این بخش یک طرح کلی از انواع محلی بازی بلک جک یا بازی بیست و یک را بررسی خواهیم کرد و از مدل فرانسوی این بازی شروع خواهیم کرد.

بریتانیایی Vingt-Un  

اولین قوانین چاپ شده این بازی در کتاب Hoyle’s Games Improved که در 1800 در لندن منتشر شده، به ثبت رسیده است که به طور مختصر در ادامه آمده است.

اولین دیلر بازی بر اساس هرگونه توافق اولیه میان بازیکنان انتخاب می‌شود، به عنوان مثال ممکن است توافق کنند اولین بازیکنی که یک ace رو کرد اولین دیلر بازی باشد. سپس دیلر بر اساس جهت عقربه‌های ساعت بین بازیکنان عوض شود و بازیکنان باید مبلغ شرط خود را قبل از شروع بازی فیکس کنند، اگرچه قوانین در این زمینه مبهم است.

دیلر به هر بازیکن در هر دست از بازی، دو کارت می‌دهد. سپس از هر بازیکن بر اساس جهت عقربه‌های ساعت (از نفر سمت چپ خود شروع می‌کند.) می‌پرسد که می‌خواهد Stand کند یا کارت جدیدی دریافت کند. اگر بازیکن کارت جدیدی بخواهد، بالاترین کارت از دسته کارت‌ها به او داده می‌شود. بازیکن تا زمانی که به عدد 21 برسد و یا از آن عبور کند از دیلر درخواست کارت می‌کند و یا تصمیم می‌گیرد که Stand کند (کاری انجام ندهد تا نوبت نفر بعد شود.) اگر او از امتیاز 21 عبور کند کارت‌هایش را پرت می‌کند و مبلغ شرط خود را به دیلر می‌دهد.

دیلر می‌تواند از افرادی که Stand می‌کنند مبلغ شرط دو برابری دریافت کند، به غیر از آن کسی که به عدد 21 رسیده باشد. هر زمانی که یک بازیکن به عدد 21 برسد، دیلر باید مبلغ دو برابر شرط را پرداخت کند. اگر کسی به عدد 21 نرسد، دیلر باید یک مبلغ شرط را به کسی که بیشترین امتیاز را نسبت به سایرین آورده باشد، پرداخت کند. اگر کسی با دیلر امتیاز برابر داشته باشد، هیچ مبلغ شرطی رد و بدل نمی‌شود. اگر دیلر از عدد 21 عبور کند، باید به تمام کسانی که کارت خود را برای اعلام 21 پرت نکرده‌اند، باید مبلغ برنده شده را پرداخت کند.

اولین بازیکنی که اعلام Natural Vingt-Un یا همان بلک جک کند در دست بعدی بازی به عنوان دیلر عمل خواهد کرد. دیلر جدید پک کارت‌ها را بر خواهد زد و کارت‌های جدیدی را بین بازیکنان توزیع می‌کند.

Vingt-Un فرانسوی

این بازی در ابتدا با نام Vingt-Un فرانسوی شناخته می‌شد که بعدها به Vingt-et-Un نیز شهرت پیدا کرد. این بازی با یک دسته کارت 52 تایی فرانسوی انجام می‌شود. کارت‌ها همان ارزشی را دارند که روی آن نوشته شده است، اما کارت آس (ace) یا 1 امتیاز دارد یا 11 امتیاز. هر کدام از کارت‌های حکم (کارت‌های عکس دار) هم 10 امتیاز دارند. در این بازی بانکر که Banquier نامیده می‌شود به قید قرعه انتخاب می‌شود. بازیکنان مبلغ شرط‌های خود را اعلام می‌کنند، معمولا روی حداکثر به توافق می‌رسند.

بانکر کارت‌ها را بر می‌زند و به هر کدام از بازیکنان دو کارت می‌دهد. هر بازیکن در نوبت خود بر اساس قدرت کارت‌هایی که در دستش است باید بگوید «آن‌ها را نگه می‌دارم.» (je m’y tiens) یا بگوید «کارت» (carte). پس از اعلام این موضوع، بر اساس خلاف جهت عقربه های ساعت نوبت نفر بعدی خواهد شد.

بازیکنی که بخواهد انصراف بدهد، مبلغ شرط خود را به بانکر می‌دهد و کارت‌هایش را روی میز قرار می‌دهد. اگر خود بانکر مجبور به انصراف شود باید به تمام بازیکنان باقی مانده در بازی مبلغ شرطشان را باز گرداند. اگر کارت‌ها را به رو کنند، دیلر باید به بازیکنی که بیشترین امتیاز کارت را دارد مبلغ شرط را پرداخت کند و از بازیکنانی که امتیازات کمتر را دارند مبلغ شرطشان را دریافت کند.

اگر بازیکنی بتواند به عدد 21 برسد (یک آس و یک کارت 10) او در واقع Vingt-un-d’emblee یا (بیست و یک فوری) رسیده است. او اعلام بلک جک می‌کند و با نشان دادن کارت‌هایش دو برابر مبلغ شرط خود را از بانکر دریافت می‌کند بدون این که منتظر پایان دست شود، مگر اینکه خود بانکر هم به امتیاز 21 رسیده باشد که در این حالت مبلغی رد و بدل نمی‌شود.

زمانی که کارت‌ها تمام شوند یک دور بازی تمام شده است. اگر کارت‌ کافی برای یک دست دیگر باقی نمانده باشد، باید دیلر کارت‌های بازی شده را با کارت‌های باقی مانده بر بزند و به تعداد لازم کارت برای به پایان رساندن دست بازی برسد.

Vingt-Un آمریکایی

بازی بیست و یک در اوایل 1800 در آمریکا پدیدار شد و همان زمان هم با نام Vingt-Un شناخته می‌شد. نخستین قوانین این بازی در سال 1825 نوشته شد که تقریبا مشابه همان قوانین انگلیسی بازی در 1800 میلادی بود که در بالاتر توضیح دادیم. Vingt-Un انگلیسی بعدها به مدل آمریکایی توسعه پیدا کرد و در 1896-99 این بازی به بازی بلک جک معروف شد. بازی بلک جک از آن زمان به یکی از بازی‌های بین المللی در کازینوها تبدیل شده است و در عین حال به عنوان یک بازی خانگی هم محبوبیت دارد.

Siebzehn und Vier

نسخه آلمانی بازی بیست و یک با نام Siebzehn und Vier (هفتاد و چهار) Eindundzwanzig  (بیست و یک) و یا Hoppsen شناخته می‌شود. بسیاری از منابع هم آن را با همان نام فرانسوی‌اش می‌شناسند. نخستین قوانین این بازی تحت عنوان نام Vingt Un در 1821 منتشر شد. قوانین زیر بر اساس اولمان (Ulmann) در سال 1890 نوشته شده است.

این بازی با یک یا دو دسته کارت Piquet و یا دسته کارت‌های بازی آلمانی انجام می‌شود (هر کدام 32 کارت) که از ace تا کارت 7 امتیازدهی شده است. ارزش کارت ace/deuce  11، کارت 10 همان ده امتیاز را دارد، شاه 2، ملکه و یا سرباز 1 امتیاز، کارت 9، 8 و 7 همان امتیازهای عدد خود را دارند.

در این بازی بانکر (bankhalter) یک مبلغ ثابت و یا متغیر را به عنوان شرط اولیه انتخاب می‌کند و کارت‌ها را بر می‌زند. او به هر بازیکن یک کارت می‌دهد و خودش هم یک کارت بر می‌دارد. نفر سمت راست دیلر (بانکر) حالا یا باید تصمیم بگیرد که یک کارت خریداری کند و یا تصمیم بگیرد که استند کند (stays put) در هر مرحله بازیکن می‌تواند تصمیم بگیرد که یک کارت جدید دریافت کند و یا stand کند. این روند ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که یک نفر بتواند با دو کارت اولیه خود به 21 امتیاز برسد.

اگر دیلر یا بانکر با دو کارت اولیه خود به عدد 21 برسد، دو برابر مبلغ شرط خود دریافت می‌کند. در این حالت در اختیار داشتن دو کارت ace امتیاز 21 را خواهد داشت. بازیکنانی که امتیازی مشابه بانکر و یا کمتر از آن داشته باشند باید مبلغ شرط را به بانکر تحویل دهند. اگر بانکر با دو کارت اولیه خود به عدد 21 برسد، بدون توجه به امتیاز بازیکنان، دو برابر مبلغ شرط را از همه بازیکنان دریافت خواهد کرد.

نوادگان

بازی پونتون (Pontoon)

پونتون یک نسخه بریتانیایی از بازی بیست و یک است. انتخاب نام این بازی به جنگ جهانی اول که احتمالا از واژه Vontoon که خود از Vingt-Un گرفته شده، دریافت شده است، اما این بازی به وضوح قدیمی تر است (1870) به عنوان مثال قوانین بازی «Trumps» که در کتابچه راهنمای بازی‌های بریتانایی آمده است قوانین پیچیده تری را برای بازی Vingt-Un نشان می‌دهد که بعدا به بازی پونتون (Pontoon) معروف شد.

بازی بلک جک (Blackjack)

اگرچه بازی امروزی بلک جک هم هیچ قوانین ثابتی ندارد، اما به وضوح می‌توان به این نتیجه رسید که قوانین این بازی توسعه یافته بازی بیست و یک است. علاوه بر اصطلاحات و سیستم‌های پرداخت متفاوت، تفاوت‌های ظریف دیگری هم مانند تقسیم جفت‌ها، بیمه شرط و دو برابرکردن شرط وجود دارد که به مهارت بازی می‌افزاید.