شلم

شلم که راک (Rok) یا مشابه آن نیز نامیده می‌شود، یک بازی کارتی ایرانی چهار نفره است که در آن بازیکنان به صورت دوتایی با یکدیگر هم گروه می‌شوند. این دو گروه در طول بازی شرط‌بندی کرده و با هم رقابت می‌کنند. خال حاکم در هر دست و توسط برنده آن دست اعلام می‌شود. هم نام و هم ساختار کلی این بازی شبیه به بازی آمریکایی روک (Rook) می‌باشد و ممکن است ارتباطی بین این دو بازی وجود داشته باشد. اگرچه مشخص نیست که شلم از کدام بازی گرفته شده است.

ریشه نام شلم

کلمه شلم از کلمه فرانسوی chelem (slam در انگلیسی) گرفته شده است. این کلمه از قرن ۱۸ میلادی در فرانسه و برای بازی ویست (whist) و بعداً بریج (bridge) استفاده می‌شده که به معنای برنده شدن تمام دست‌‌ها در یک بازی دور است. اصطلاح اسلم (slam) در بازی‌هایی مانند Bridge، Spades و Whist استفاده می‌شود.

قوانین

هر بازیکن ۱۲ کارت در دسته‌های ۴ تایی دریافت می‌کند. ۴ کارت باقی‌مانده یک دست اضافه را تشکیل می‌دهند که توسط بازیکنی که امتیاز خود را اعلام کرد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازی با فرد بزرگتر شروع می‌شود. بازیکنان به دست خود نگاه می‌کنند و بر اساس یک امتیاز (در مضرب ۵) را اعلام می‌کنند. بازیکنی که بیشترین امتیاز را اعلام کند آن دست اضافه را بر می‌دارد و حاکم می‌شود. حداقل امتیازی که می‌توان اعلام کرد ۱۰۰ است و ۱۶۵ امتیاز در بازی وجود دارد. بازیکن باید به همراه یار خود در طول بازی تلاش کند به آن امتیاز که گفته برسد. بازیکنان هر یک باید امتیازی پیشنهادی خود را اعلام‌ کنند. بازیکنی که نمی‌خواهد به امتیاز پیشنهادی قبلی (که بازیکن دیگر گفته) اضافه کند، می‌تواند پاس کند، اما نمی‌تواند دوباره در همان دور پیشنهاد بدهد. فردی که بالاترین امتیاز پیشنهادی را اعلام کند، حاکم می‌شود، آن دست اضافه کارت‌ها را می‌گیرد و ۴ کارت خود را به پشت دور می‌اندازد تا به تعداد کارت‌های اصلی (۱۲) برگردد. کارت‌های دور انداخته شده به عنوان اولین دست برنده شده برای تیم حاکم محسوب (شامل هر امتیازی که دارد) می‌شود.

حاکم دست اول را بازی می‌کند. خال اولین کارتی که حاکم بازی می‌کند به خال حکم تبدیل می‌شود. ادامه بازی طبق قوانین استاندارد بازی‌هایی مانند "ویست" یا "حکم" انجام می‌شود. کارت‌هایی توسط حاکم دور ریخته می‌شوند، برای تیم او امتیاز محسوب می‌شود. درست مانند بیشتر بازی‌های قابل مقایسه مانند روک.

امتیاز هر تیم بر اساس دست‌هایی که برنده شده‌اند محاسبه می‌شود. علاوه بر این به تعداد هر دستی که برده‌اند ۵ امتیاز اضافی کسب می‌کنند. تیم حاکم زمانی موفق است که  همه دست‌ها را برنده شود (یعنی به یک شلم یا اسلم دست یابند). امتیازی را که به دست آورده‌اند، یا ۳۳۰ امتیاز (یا امتیاز را که پیشنهاد داده‌اند ضربدر ۲ شده است، در نوع دیگری از بازی) به دست می‌آورند. تیم حاکم زمانی ناموفق است که امتیاز کمتر از آنچه که اول بازی گفته‌اند بدست آورند. و اگر کمتر از تیم رقیب امتیاز داشته باشند، دو برابر (یا در برخی از انواع شلم، کمتر از نصف امتیازی که پیشنهاد داده‌اند) را از دست می‌دهند. تیم رقیب همیشه دقیقاً همان اندازه‌ای که امتیاز می‌آوردند که دست گرفته‌اند. هیچ جریمه‌ای برای کسب امتیاز بالاتر از امتیاز پیشنهادی وجود ندارد. در مورد شلم/ اسلم، شکل دیگر امتیازدهی این است که اگر تیم حاکم به اندازه‌ای که پیشنهاد می‌دهد امتیاز بیاورد، تیم حریف دقیقا همان مقدار امتیاز را از دست می‌دهد.

انواع بازی شلم

1. حاکم با اولین کارتی که بازی می‌کند علاوه بر تعین خال حکم، یکی از حالت‌های زیر را انتخاب می‌کند:
   • در حالت نارس (Nares)، رتبه بندی کارت‌ها برعکس می‌شود و خال حکمی وجود ندارد.
   • آس-نارس حالتی است که در آن آس‌ها بالاترین کارت محسوب می‌شوند اما رتبه بندی کارت‌ها برعکس می‌شود.  
   • سارِس (sarres): سارس مثل بازی معمولی انجام می‌شود با این تفاوت که‌ خال حکمی در بازی وجود ندارد
2. آس‌ها می‌توانند هر کدام ۱۵ امتیاز  داشته باشند که در مجموع ۱۸۵ امتیاز در بازی به دست می‌آید.

اصطلاحات

اره کشی: وضعیتی که کارت حکمی در بازی نیست به جز آن‌هایی که در دست حاکم باقی مانده و یار حاکم خال برنده دیگری را از بالا به پایین نگه داشته و بازی می‌کند و به حاکم کمک می‌کند تا از خال‌های خالی خود خلاص شود.

خالی کردن: موقعیتی که تیم حاکم نمی‌تواند موفق شود امتیازی پیشنهادی خود را بدست آورد.

خالِ خالی: یک خال (یا گاهی اوقات خال‌هایی) که نقطه ضعف حاکم است.

بدون خالِ خالی: زمانی که حاکم نقطه ضعفی در دست نداشته باشد، دست او بدون خالِ خالی نامیده می‌شود.

دست ملاعلی کور:  دستی است که بدون توجه به آنچه هم تیمی دارد شلم می‌شود. این دست بدون خالِ خالی است و معمولاً چند بار در باز‌های ۱۲۰۰ امتیازی اتفاق می‌افتد.

جزوه خوان: به بازیکنانی اطلاق می‌شود که کتابچه شلم را خوانده‌ است.

توزیع پواسون دست‌ها: به دست‌هایی اطلاق می‌شود که با استفاده از قدرت آن‌ها به طور مساوی توزیع شده‌اند.

زمین: چهار کارت اولیه که توسط دیلر کنار گذاشته می‌شود.

نادر شلم: اصطلاحی است که به موقعیتی اطلاق می‌شود که "حاکم" "حکم" خود را فراموش می‌کند.

چاق کردن (خوراک): به زمانی گفته می‌شود که بازیکن کارتی را بازی می‌کند که امتیاز دارد: ۵، ۱۰ یا آس.

دست پنکه: این اصطلاح به دستی اطلاق می‌شود که آنقدر خوب (یا بد) است که حتی اگر به‌طور تصادفی کارت‌ها را بازی کنید، دست را برنده (بازنده) می‌شوید (یعنی مثلا به جای اینکه خود بازیکن کارت‌هایش را بازی کند، باد یک پنکه هم می‌تواند آن کارت‌ها را بازی کند)