باگل (Boggle)
باگل (Boggle) یک بازی با حروف است که توسط آلن توروف ابداع شده است. این بازی در ابتدا توسط برادران پارکر در بین مخاطبان توزیع شد. بازی با استفاده از یک شی مشبک پلاستیکی که تاس‌هایی از حروف مختلف دارد انجام می‌شود. در این بازی، بازیکنان در دنباله‌ای از حروف مجاور یکدیگر به دنبال کلمات معنی‌دار می‌گردند.
قوانین بازی
بازی با تکان دادن یک سینی سرپوشیده از 16 تاس مکعبی آغاز می‌شود. در هر طرف هر یک این تاس‌ها حروف متفاوتی به چاپ رسیده است. تاس‌ها در یک صفحه مشبک 4×4 قرار می‌گیرند به نحوی که تنها حرف بالای هر مکعب قابل مشاهده باشد. پس از این که آن‌ها در صفحه مشبک مستقر شدند، یک ساعت شنی سه دقیقه‌ای شروع به کار کرده و همه بازیکنان به طور همزمان مرحله اصلی بازی را آغاز می‌کنند.
هر بازیکن به دنبال کلماتی خواهد بود که بتواند با استفاده از حروف روی مکعبهای متوالی مجاور بسازد. مکعبهای "مجاور" آن‌هایی هستند که به صورت افقی، عمودی و مورب، در کنار هم قرار دارند. کلمات باید حداقل سه حرف داشته باشند و می‌توانند مفرد و جمع (یا سایر اشکال مشتق شده) باشند. نباید از یک مکعب تک حرفی بیش از یک بار در هر کلمه استفاده کرد. هر بازیکن تمام کلماتی را که پیدا می‌کند با نوشتن بر روی یک کاغذ مخصوص به خودش، ثبت می‌کند. پس از گذشت سه دقیقه، همه بازیکنان باید فوراً نوشتن را متوقف کرده و بازی وارد مرحله امتیازدهی می‌شود.
در مرحله امتیاز دهی، هر بازیکن لیست کلمات کشف شده توسط خودش را با صدای بلند می‌خواند. اگر دو یا چند بازیکن یک کلمه را نوشته باشند، آن کلمه از لیست این بازیکنان حذف می‌شود. هر بازیکن می‌تواند اعتبار کلمه دیگر بازیکنان را به چالش بکشد؛ در چنین وضعی از فرهنگ لغات مشخص شده برای تأیید یا رد آن استفاده می‌شود. تمامی کلمات باقی مانده پس از حذف کلمات تکراری، بر اساس طولشان برای بازیکن امتیاز به همراه خواهند داشت. برنده بازیکنی است که مجموع امتیاز او بالاتر از سایرین باشد. امکان تساوی معمولاً با شمردن تعداد کلمات طولانی از بین می‌رود.
بر روی یکی از مکعب‌ها "Qu" چاپ شده است. این به این دلیل است که به طور معمول Q در کلمات انگلیسی با U دنبال می‌شود؛ به همین منظور اگر یک Q در باگل وجود داشته باشد و به طور تصادفی یک U در کنار آن ظاهر نشود، استفاده از آن امری چالش برانگیز خواهد بود. در بخش امتیاز دهی، Qu به عنوان دو حرف به حساب می‌آید: ماهی مرکب (squid) با وجود این که از زنجیره‌ای متشکل از چهار مکعب تشکیل شده است، دو امتیاز (برای یک کلمه پنج حرفی) کسب می‌کند. نسخه های اولیه بازی تنها دارای یک "Q" و بدون "u" بودند.
مریام-وبستر (Merriam-Webster) لغتنامه رسمی Scrabble Players را منتشر کرده است که برای انجام بازی باگل گزینه‌ای مناسب است. این فرهنگ لغت شامل تمامی اشکال مختلف کلمات تا هشت حرف است. یک کتاب پازل، با عنوان 100 پازل باگل (بازی خود را بهبود بخشید) که 100 موقعیت مختلف در بازی را ارائه می‌دهد نیز در رابطه با باگل وجود دارد. این کتاب در سال 2003 در بریتانیا منتشر شد اما دیگر در دست چاپ نیست.
| طول کلمه | امتیاز |
|---|---|
| 3, 4 | 1 |
| 5 | 2 |
| 6 | 3 |
| 7 | 5 |
| 8+ | 11 |
نسخه‌های مختلف باگل دارای نحوه توزیع متفاوتی در حروف خود هستند. به عنوان مثال، یک نسخه مدرن در بریتانیا دارای حروف به صورت ساده‌تری است، برای مثال تنها یک K در ساختار خود دارد؛ با این حال نسخه قدیمی‌تر (با جعبه زرد، مربوط به سال 1986) دارای دو K و به طور کلی توزیع حروف درهم پیچیده‌تری است.
با استفاده از شانزده مکعب در یک صفحه استاندارد باگل، فهرست طولانی‌ترین کلماتی که می‌توان تشکیل داد شامل مواردی چون بی‌اهمیت (inconsequentially)، چهارصدسالگی (quadricentennials) و صد و پنجاه سالگی (sesquicentennials) است. تمامی این کلمات هفده حرفی با ظاهر شدن q و u در یک وجه از یک مکعب امکان پذیر شده‌اند.
سات کلمات درون کلمات دیگر نیز مجاز است. به عنوان مثال: استاد (master)، شامل دو کلمه مجزا دکل (mast) و گل مینا (aster) است. در حین کار کردن ساعت شنی، نمی‌توان به مکعب‌ها و صفحه بازی دست زد.
انواع بازی
برادران پارکر چندین نسخه مجاز از این بازی را به مخاطبان خود معرفی کرده‌اند. از سال 2006، تنها دو نسخه باگل جونیور و تراول باگل (Boggle Junior و Travel Boggle که همچنین با عنوان Boggle Folio به بازار عرضه شده است) در کنار نسخه استاندارد باگل (به جز نسخه مینیاتوری( در آمریکای شمالی تولید و عرضه می‌شوند. باگل جونیور نسخه بسیار ساده شده باگل است که برای کودکان خردسال در نظر گرفته شده است. تراول باگل یک نسخه مناسب بازی در ماشین از مجموعه استاندارد 4×4 است. در این نسخه محفظه متراکم و زیپ‌دار بوده و شامل مدادها و پدهای کوچک کاغذیست؛ همچنین یک تایمر الکترونیکی و یک پوشش ساخته شده از پلاستیک نرم در آن کار شده است که هنگام تکان دادن، صدای بسیار کمتری تولید می‌کند.
بیگ باگل (Big Boggle) که بعدتر با عنوان باگل دلوکس و باگل مستر (Boggle Master و Boggle Deluxe) به بازار عرضه شد، دارای یک صفحه 5×5 بود و ساخت کلمات سه حرفی را مجاز نمی‌دانست. برخی از نسخه‌های بازی بیگ باگل شامل آداپتوری بودند که می‌توانست صفحه مشبک بزرگ را به یک صفحه استاندارد 4×4 باگل تبدیل کند. در بریتانیا، کمپانی هسبرو (Hasbro UK) در سال 2004 ، نسخه سوپر باگل (Super Boggle) را منتشر کرد (در حال حاضر تولید آن متوقف شده است). این نسخه دارای صفحه مشبک 4×4 و 5×5 و یک تایمر الکترونیکی چراغ دار است که برای نشان دادن شروع و پایان چشمک می‌زند. علی‌رغم محبوبیت این نسخه از بازی در آمریکای شمالی، هیچ باگلی که صفحه 5×5 را ارائه بدهد برای مدت طولانی در خارج از اروپا به بازار عرضه نشد؛ تا اینکه در سال 2011، کمپانی Winning Moves Games USA عنوان بیگ باگل را برای یک نسخه جدید احیا کرد. این نسخه دارای تاس‌ها دو حرفی با ترکیب حروف محبوبی مانند Qu، Th و In است.
در سال 2008، برادران پارکر یک نسخه مستقل از بازی را با تاس‌های مهر و موم شده در یک واحد پلاستیکی و دارای یک تایمر یکپارچه منتشر کرد. اگرچه تولید نسخه قدیمی‌تر متوقف شده است، اما برخی از خرده‌فروش‌ها برای جلوگیری از سردرگمی، نسخه جدیدتر را با عنوان "Boggle Reinvention" ارائه می‌دهند.
در سال 2012، کمپانی Winning Moves Games USA نسخه 6×6 این بازی را با نام سوپر بیگ باگل (Super Big Boggle) منتشر کرد. علاوه بر تاس‌های دو حرفی با ترکیب حروف محبوب، یک تاس نیز در این نسخه وجود دارد که شامل سه وجه همراه با مربعی تو پر است. این مربع نمایش دهنده کلمه توقف (stop) بوده و در واقع فضایی خالی است که نمی‌تواند در هیچ کلمه‌ای استفاده شود. تفاوت دیگر این نسخه در افزایش محدودیت زمانی از سه دقیقه به چهار دقیقه است. ساخت کلمات سه حرفی مجاز نیست و یک طرح امتیاز دهی اصلاح شده وجود دارد که در زیر به آن اشاره شده است.
| امتیازدهی نسخه 6×6 | |
|---|---|
| طول کلمه | امتیاز |
| 4 | 1 |
| 5 | 2 |
| 6 | 3 |
| 7 | 5 |
| 8 | 11 |
| 9+ | 2 امتیاز بابت هر کلمه |
سایر انواع باگل عبارتند از:
نسخه‌ای از حالت استاندارد 4×4 وجود دارد که شامل یک «تاس چالشی باگل» قرمز ویژه و شش حرف نسبتاً غیر معمول است. به تمامی کلماتی که از مکعب قرمز استفاده می‌کنند، پاداش اضافی تعلق می‌گیرد.
باگل CD-ROM، نسخه‌ایست که برای ویندوز و توسط کمپانی Hasbro Interactive تولید و عرضه شد. این نسخه شامل هر دو حالت 4×4 و 5×5 و چندین نسخه سه بعدی است. علاوه بر این‌ها امکاناتی در این بازی وجود دارد که به حداکثر چهار بازیکن امکان رقابت مستقیم از طریق اینترنت را می‌دهد.
بادی باگل (Body Boggle) نسخه‌ای است که بیشتر شبیه به بازی توییستر (Twister) است تا باگل استاندارد. در این نسخه دو بازیکن به عنوان یک تیم با هم همکاری کرده و با استفاده از دست‌ها و پاهای خود کلمات را روی یک تشک بزرگ حاوی حروف باگل از پیش چاپ شده مشخص می‌کنند.
باگل بول (Boggle Bowl)، نسخه‌ایست که در آن هر بازیکن تاس خود را می‌اندازند و برای ساختن کلمات طولانی‌تر با دیگر رقبا به رقابت می‌پردازد. وی باید نشانگر (توکن) خود را به سمت هدف خود در یک منطقه بازی (کاسه‌شکل) حرکت دهد. مانند اسکرابل (Scrabble)، منطقه بازی دارای فضاهای خاصی است؛ با این حال در اینجا افراد آن را برای دور بعدی تغییر می‌دهند.
باگل زمانی در یک نمایش تلویزیونی تعاملی که توسط وینک مارتیندیل (Wink Martindale) کهنه‌کار میزبانی می‌شد، انجام می‌شد. این برنامه در The Family Channel (اکنون ABC Family) به جای برنامه تعاملی Trivial Pursuit پخش می‌شد.
کاگل (Coggle)، عملکردی مشابه با باگل دارد؛ با این حال هدف در این نسخه ایجاد یک کلمه متناسب با موضوعی خاص است. این نسخه عمدتاً بازار فرانسه و کانادا را هدف قرار داده بود.
باگل فلش (Boggle Flash) نسخه الکترونیکی باگل است. این نسخه شامل پنج کاشی است که در آن یک تا ده بازیکن با تعویض کاشی‌ها، کلمات مد نظرشان را می‌سازند. این محصول در ایالات متحده با نام اسکرابل فلش (Scrabble Flash) به فروش می‌رسد.
فاگل (Foggle)، نسخه‌ای است که در آن از 16 تاس برای تشکیل معادلات ریاضی معتبر استفاده می‌شود.
نسخه‌های کامپیوتری غیر رسمی و انواع مختلف دیگری از بازی نیز موجود است. در سال 1989، کاربران پروژه آتنا MIT در بازی آنلاین mboggle به رقابت پرداختند. در سال 2013، رازل (Ruzzle)، که یک بازی تلفن همراه بر اساس باگل است، در صدر جدول دانلود برنامه‌های آیفون قرار گرفت. سایر بازی‌های مشابه یا تحت تأثیر باگل عبارتند از Bananagrams، Bookworm، Dropwords، Letterpress، Puzzlage، SpellTower، Word Factory، Wordquest، Word Racer، WordSpot، Word Streak with Friends، WordTwist و Zip-It.
بازی باشگاهی و مسابقات
با این که باگل به اندازه اسکرابل از نظر باشگاهی فعالیت ندارد، اما چندین باشگاه به منظور سازماندهی انجام این بازی تأسیس شده‌اند. باشگاه‌های رسمی باگل در تعدادی از موسسات آموزشی، از جمله اتحادیه بوگلرز دارتموث در کالج دارتموث، باشگاه باگل دانشگاه غربی اورگان، باشگاه باگل دانشگاه میشیگان، باشگاه باگل برکلی در دانشگاه برکلی کالیفورنیا، باشگاه باگل سی سی ای در آکادمی کنیون کرست و باشگاه باگل کالج گرینل وجود دارند.
برخلاف اسکرابل، هیچ نهاد حاکمیتی یا قانون‌گذاری ملی یا بین‌المللی برای مسابقات باگل وجود ندارد. هیچ مقررات رسمی هم برای انجام مسابقات وجود ندارد. هنگامی که صحبت از بازی باگل در مسابقات می‌شود، بیشتر اوقات این کار توسط نرم‌افزار ویژه انجام می‌شود. این نرم افزار به منظور تولید تخته‌های کاملا تصادفی و منصفانه، با استفاده از کلماتی که اغلب توسط کمیته داوران از پیش انتخاب شده‌اند، طراحی شده است.