سی و یک (بازی ورق)
سی و یک یا Trente et un یک بازی کارتی و نوعی قمار است که با دو تا هفت نفر انجام میشود. در این بازی بازیکنان سعی میکنند تا دستی را جمع آوری کنند که مجموع کارتهای آن 31 شود. بازیهای مختلفی مانند کامرس (Commerce)، کریبج (Cribbage)، ترنتونو (Trentuno) و ویت و ریزن (Wit and Reason) از قرن 15 میلادی به بعد با این هدف شکل گرفته و انجام میشوند. انجام 31 در آمریکا و بریتانیا رایج است. این بازی با نام اسکت (Scat) نیز شناخته میشود اما هیچ ارتباطی با بازی ورق ملی آلمان با همین نام ندارد. جدا از این نباید این بازی را با بازیهای دیگری با نام 31 از جمله شویمن (Schwimmen) (که به عنوان اشناوز (Schnauz) یا هوزن رونتر (Hosen 'runter) نیز شناخته میشود) و بازی بانکی یونانی 31 اشتباه گرفت.
نامها
این بازی با نامهای بلیتز (Blitz)، اسکت (Scat)، کادیلاک (Cadillac) در جنوب لوئیزیانا و میسیسیپی، کد (Cad) در پنسیلوانیا، وامی (Whammy) در مرکز ایندیانا، جوبل (Jubel) در اوکلاهما و کانزاس شناخته میشود. همچنین با عناوین کیتی (Kitty)، های هت (High Hat)، راید د باس (ride the bus) و جرونیمو (Geronimo) از این بازی نام برده شده است.
تاریخچه
سی و یک برای اولین بار در ترجمه فرانسوی خطبهای در سال 1440 توسط سنت برنادین ایتالیایی ذکر شده است؛ بنابراین ممکن است منشا ایتالیایی داشته باشد. با این حال، به سرعت در سراسر اروپا گسترش یافت و در فرانسه، انگلستان و ایرلند محبوب شد. این بازی در ادامه تبدیل به پیش درآمدی برای بازی وینت اون (Vingt-Un) شد.
هدف بازی
هدف در بازی به دست آوردن دستی با مجموعیست که تا حد امکان نزدیک به 31 باشد. نام بازی از همین هدف برداشت شده است. معمولا بهترین حالت بازی زمانی است که با حداقل چهار بازیکن انجام شود.
جزئیات بازی
سی و یک با یک دست ورق استاندارد 52 کارتی انجام میشود. (در نوع هلندی بازی به نام اینندرتیگن (Eenendertigen) 32 کارت یعنی کارتهای 7 و بالاتر استفاده میشود). آسها بالاترین کارت هستند و 11 امتیاز دارند. کارتهای عکسدار 10 امتیاز و تمام کارتهای دیگر ارزش اسمی خود را دارند. هر بازیکن دستی از سه کارت دریافت میکند. بقیه ورقها به عنوان ذخیره بازی در وسط میز قرار میگیرند. برای شروع دور انداختن کارتها از دست، کارت بالایی این ورقهای ذخیره رو به بالا برگردانده میشود. بازیکنان با تا کردن گوشههای یک اسکناس پنج دلاری تعداد بازیهایی که از دست دادهاند را یادداشت میکنند (فقط در صورتی که در ایالات متحده زندگی کنند). این اسکناس پنج دلاری سهم آنها در این بازی را نیز تعیین میکند. این اسکناس را میتوان با سایر واحدهای پول یا ارزهای دیگر جایگزین کرد.
پس از تقسیم دست دور اول، بازیکنان به نوبت بازی میکنند. این کار از بازیکن سمت چپ دیلر شروع میشود و در جهت عقربههای ساعت دور میز ادامه مییابد. هر بازیکن میتواند کارت بالای دست ذخیره یا یکی از کارتهای دور انداخته شده را بگیرد. متعاقباً آن بازیکن باید یک کارت از دست خود را مردود کند. همه بازیکنان در تلاش برای جمع آوری دستی به ارزش 31 (یا نزدیکترین به آن) از یک خال هستند. بازی در جهت عقربههای ساعت دور میز تا زمانی ادامه مییابد که یک بازیکن پیروزی خود را با ناک (knock) اعلام کند، یا این که بلیتز (Blitz) به دست آورد.
ناک یا کوبیدن بر روی میز
وقتی نوبت یک بازیکن باشد و آن بازیکن معتقد باشد که امتیاز دستش به اندازهای بالاست که بتواند حداقل یکی از رقبا را شکست دهد، به جای کشیدن و دور انداختن یک کارت، روی میز میکوبد؛ به این کار ناک گفته میشود. همه بازیکنان دیگر که در جهت عقربههای ساعت پس از بازیکنی که ناک کرده است بازی میکنند، یک نوبت دیگر برای کشیدن کارت از دست ذخیره و دور انداختن کارت خواهند داشت. بازیکنان دیگر این امکان را نیز دارند که هر سه کارت را در دست خود نگه دارند که به عنوان ایستادن (Standing) شناخته میشود. هر دور بازی زمانی به پایان میرسد که بازیکن سمت راست بازیکنی که ناک کرده، آخرین نوبت خود را بازی کند. اگر بازی تا زمانی که کارتهای ذخیره تمام شوند ادامه پیدا کند، آن دور با تساوی به پایان میرسد. از آنجایی که ناک کردن به این اطمینان بستگی دارد که بازیکن کمترین امتیاز را نخواهد داشت، یک بازیکن ماهر آنچه را که بازیکنان دیگر نادیده میگیرند، نگه میدارد. اگر بازیکنی خالی متفاوت با چیزی که در نوبت قبلی خود دور انداخته است را کنار بگذارد، میتوان چنین استنباط کرد که بازیکن در حال تغییر خال دست خود است. تغییر خال، بازیکن را در یک نقطه ضعف مشخص قرار میدهد؛ زیرا کاهش امتیاز، خطر ناک شدن توسط یک بازیکن دیگر را افزایش میدهد.
در پایان راند، بازیکنان دستهای خود را نشان میدهند و امتیاز هر کدام را محاسبه میکنند. تنها کارتهای یک خال شمارش میشوند. به عنوان مثال، اگر سه کارت در یک دست همه با هم متفاوت باشند، بالاترین امتیاز کارت به عنوان امتیاز آن بازیکن محسوب خواهد شد. بازیکنی که دستش کمترین امتیاز را به دست آورد، بازنده اعلام میشود و متعاقباً باید گوشهای از اسکناس پنج دلاری خود را تا کند. توجه به این نکته ضروری است که در صورتی که دو بازیکن در کمترین امتیاز با یکدیگر مساوی باشند، هر دو بازیکن بازنده اعلام میشوند و هر یک گوشهای از اسکناس پنج دلاری خود را تا میکنند. اگر یکی از این دو بازیکن کسی باشد که ناک کرده است، اوست که بازنده دور بازی خواهد شد. دلیل این قانون این است که در شرط بندی باید حداقل یک بازیکن را شکست دهید؛ در غیر این صورت بهای آن را پرداخت خواهید کرد.
بلیتز (Blitz)
اگر در هر زمانی از راند، قبل از کوبیدن به میز، بازیکنی کارتهایی به ارزش 31 امتیاز از یک خال را به دست آورد (بلیتز)، بلافاصله کارتهای خود را نشان میدهد و راند به پایان میرسد. در این شرایط همه بازیکنان دیگر گوشه پنج دلاری خود را تا میکنند.
در یک حالت استثنایی امکان برداشتن کارت رد شده خود وجود دارد. این زمانی اتفاق میافتد که فقط دو بازیکن در بازی باقی مانده باشند و یکی از آنها ناک کند. کارتی که بازیکن دیگر درست پیش از این اتفاق دور انداخته است، هنوز در بالای بخش انبوه است؛ بنابراین در صورت تمایل میتوان آن را پس گرفت. به عنوان مثال، اگر بازیکن به دلایل تاکتیکی به تازگی یک خال را شکسته باشد، اکنون میتواند آن را به حالت قبلی بازگرداند.
امتیازدهی
هنگامی که یک بازیکن جان خود را از دست میدهد، یکی از پنیهای خود را در مرکز میز قرار میدهد. بازیکنی که هیچ پنیای برایش باقی نمانده باشد در اصطلاح "در کانتی" است و در صورت از دست دادن آخرین جان خود، از بازی خارج میشود. بازی تا زمانی ادامه مییابد که فقط یک بازیکن در بازی باقی بماند.
انواع رایج
بانکداری (Banking)
بازی مشابه همان نسخه معمولی سی و یک است که در بالا توضیح داده شد؛ با این حال تغییراتی در بازی اعمال میشوند. قبل از هر دور، هر بازیکن باید یک توکن یا سکه را در مرکز میز بگذارد. هنگام دیل، پس از اینکه هر بازیکن یک کارت دریافت کرد، دیلر یک کارت را رو به پایین بر روی میز قرار میدهد. او دستهای از سه کارت به نام ویدو (کارتهای بیوه) (Widow) تشکیل میدهد. یک بازیکن میتواند از یک نوبت بازی خود برای تعویض یک یا چند کارت در دست خود با تعداد کارتهای معادل در ویدو استفاده کند. او در عوض باید کارتهای مردود شده خود را رو به بالا در ویدو قرار دهد.
در پایان راند، بازیکنی که دارای بالاترین ارزش دست است، تمام ژتونها یا سکههای روی میز را میگیرد. هر بازیکنی که یک بلیتز در دست خود به دست آورد، بلافاصله آن را به همه نشان میدهد. به این تریتب آن دور از بازی به پایان میرسد. همه بازیکنان دیگر یک توکن یا سکه را روی میز قرار میدهند و بازیکن دارای بلیتز تمام ژتونها یا سکههای روی میز را تصاحب میکند.
اسکناس دلار
در این نسخه آمریکایی، بازیکنان با تا کردن گوشههای یک اسکناس پنج دلاری، وضعیت خود را پیگیری میکنند. اسکناس پنج دلاری سهم آنها در این بازی است. این را میتوان با واحدها یا ارزهای دیگر نیز جایگزین کرد.
بازیکنی که هر 4 گوشه اسکناس خود را تا کرده باشد، یک دور دیگر که به آن سواری رایگان (Free ride) یا گاهی اوقات دوچرخهسواری (Riding the bike) نیز گفته میشود، را بازی میکند. در صورت شکست مجدد، این بازیکن از بازی خارج میشود. آخرین بازیکن باقی مانده در بازی، تمام اسکناسهای پنج دلاری را برنده میشود.
تری آف ا کایند (Three of a kind)
یک قانون اختیاری این است که اگر یک بازیکن سه کارت با ارزش یکسان از خالهای مختلف داشته باشد، ارزش دست وی 30.5 امتیاز محاسبه میشود.
وست لنسینگ کات تروت (West Lansing cut throat)
بازی مانند سی و یک معمولی است که در بالا توضیح داده شد. با این وجود تغییرات زیر در بازی اعمال میشوند:
قبل از شروع بازی، سه توکن با مبلغ توافق شده خریداری میشوند و آخرین بازیکنی که در بازی توکنی باقی داشته باشد، کل پات را برنده میشود.
"سواری مجانی" وجود ندارد. بازیکنی که ناک کند اما حداقل یک بازیکن دیگر را شکست ندهد، دو برابر جریمه میپردازد. در این شرایط، ناک کننده که در کمترین امتیاز با بازیکن دیگری مساوی باشد، دو توکن از دست میدهد. بازیکنان دیگری که مجموع امتیازی برابر با ناک کننده داشته باشند هیچ توکنی را از دست نمیدهند.
سه کارت با رتبه یکسان به عنوان امتیاز 30.5 به حساب میآیند. با این حال همه دست هایی که امتیاز آنها 30.5 است برابر هستند و مساوی در نظر گرفته میشوند، به عنوان مثال. 2،2،2 و A،A،A.
شرط بندی جانبی بین بازیکنان بسیار رایج است و حتی توصیه میشود. معمولاً اولین بازیکنانی که ناک اوت میشوند بر روی یکی از بازیکنان باقیمانده در بازی شرط بندی میکنند. این شرط جانبی معمولاٌ بر سر این است که آن بازیکن تا کجا در بازی پیش خواهد رفت.
سوییچ (Switch)
هدف بازی مثل سی و یک معمولی است. تفاوت این نسخه از بازی که به نام سوییچ شناخته میشود در این است که بازیکنان به جای برداشتن کارت از روی کارتهای ذخیره یا تعویض کارت و دور انداختن، از دو دست روی میز برای مبادله کارتها استفاده میکنند. در ابتدای بازی دو دست به دیلر داده میشود و او یک دست اضافی را رو به پایین در وسط میز قرار میدهد. دیلر به هر دو دست نگاه میکند و دستی را که میخواهد با آن بازی کند انتخاب میکند و دست دیگر را رو به بالا در کنار دست رو به پایین قرار میدهد؛ سپس مطابق معمول نوبت به بازیکن کناری دیلر میرسد.
وقتی نوبت بازی فرا میرسد، هر بازیکن چهار گزینه دارد:
یک کارت مشخص را از یکی از دستهای روی میز بردارد و آن را با یکی از کارتهایی که در دست دارد تعویض کند. (اگر کارت رو به پایین را بردارد، کارت دور انداخته شده رو به بالا خواهد بود).
یکی از دستها را کاملا با دست خود عوض کند.
یکی از دستهای روی میز را تجدید یا احیا کند. (اگر یکی از دستهای روی میز را احیا کند، این انتخاب را دارد که آن را رو به بالا یا رو به پایین قرار دهد. اگر رو به بالا را انتخاب کند، نوبت بازی او تمام میشود. اگر رو به پایین را انتخاب کند، نوبت بازی ادامه مییابد.)
"ناک کردن" که همان چیزی است که در بازی معمولی اعمال میشود.
در پایان بازی، برنده به همان روش بازی معمولی سی و یک تعیین میشود. اگر بازیکنی سه کارت از یک خال داشته باشد و جمع امتیاز آن بزرگتر از 21 باشد، میتواند بازی را از نو شروع کند. این کار به این معنی است که دست او به عنوان دست جدید برای بازی جدید باشد و کارتهای دست سایر بازیکنان جمع آوری شده و دوباره رو به پایین تقسیم شوند.
سی و یک غیر حذفی (No-Elimination thirty one)
در این نوع از بازی از پول یا توکن استفاده نمیشود. تفاوت اصلی این بازی با سی و یک معمولی در امتیازدهی است. این نوع از بازی برای بازیکنان با تعداد بالا مناسب است زیرا همه بازیکنان میتوانند با داشتن هر دستی (بدون حذف)، از ابتدا تا انتها بازی کنند.
در پایان دست، چه با ضربه زدن بازیکن و یا اعلام بلیتز، همه بازیکنان دستهای خود را آشکار میکنند و امتیازات کارتهای هر کدام محاسبه میشود. اگر یک دست دارای سه کارت با خالهای مختلف باشد، بالاترین امتیاز برای وی محاسبه میشود. اگر دست شامل دو یا سه مورد از یک خال باشد، مقادیر امتیاز این کارتها برای امتیاز دادن جمع میشوند. هر کدام که به بازیکن امتیاز بیشتری بدهد برای او مخسابه خواهد شد. به عنوان مثال، شاه پیک (10 امتیاز) ارزش بالاتری نسبت به 5 و 3 دل (8 امتیاز) دارد.
نحوه امتیاز دهی:
کمترین امتیاز کارت - 1 امتیاز، به جز وقتی که ناک کننده دارای کمترین امتیاز باشد که در این صورت 0 امتیاز خواهد گرفت.
امتیاز(های) وسط - 2 امتیاز، برای ناک کننده 1 امتیاز
بالاترین امتیاز - 3 امتیاز، برای ناک کننده 4 امتیاز
بلیتز (31) - 6 امتیاز
تساوی - همه بازیکنانی که مساوی کردهاند بالاترین امتیاز ممکن را میگیرند. به عنوان مثال، تعداد 30، 27، 27، 27 به این معنی است که 30 بالاترین است و همه 27ها امتیاز متوسط هستند. (امتیاز پایین برای آن دست وجود ندارد).
استاپ د باس (Stop the bus)
استاپ د باس یک بازی رایج در انگلستان است که در آن از رتبهبندی به روش تری کارد برگ (Three card brag) استفاده میشود. به این مفهوم که به جای نزدیکترین امتیاز به ۳۱، رتبه بندی دستها به این صورت است: تری آف ا کایند (پریال - Prial) بهترین دست است. رانینگ فلاش (Running flush) رتبه بعدی است و پس از آن ران (Run) قرار دارد. سپس یک فلاش، بعد یک جفت و سپس یک کارت بالا (های کارت) قرار میگیرد. اگر دستی مشابه باشد، کارتها با کارت بالا یا جفت بالا، سپس با کارت وسط یا کیکر و سپس کارت پایین رتبه بندی میشوند. نوع خال تاثیری در این رتبه بندی ندارد.
به جای کشیدن کارت از بخش انباشت کارتها، بازی با سه کارت رو به بالا بر روی میز شروع میشود. بازیکنان در نوبت خود میتوانند یک یا سه کارت از دست خود را با کارتهای روی میز عوض کنند.