کریبیج
کریبیج (انگلیسی: Cribbage) یا کریب، یک بازی ورق است که به طور معمول بین دو نفر انجام می‌شود. این بازی شامل گروه کارت‌هایی است که با قوانین خاصی برای بازیکن امتیازآوری می‌کنند. بازی می‌تواند بین سه تا چهار نفر نیز صورت بگیرد.
کریبیج دارای چندین ویژگی متمایز نسبت به دیگر بازی‌ها است. تخته کریبیج برای محاسبه امتیاز، مهره‌های بازی، یک دست ورق برای دیلر، دو بخش امتیاز دهی مجزا (بازی و نمایش) و یک سیستم امتیاز دهی منحصر به فرد که شامل امتیاز برای گروه کارت‌هایی با مجموع 15 می‌شود از جمله این ویژگی‌ها هستند. این بازی به عنوان "بازی ملی کارتی بریتانیا" نیز شناخته شده است. علاوه بر این، کریبیج تنها بازی مجاز در اماکنی مانند میخانه‌ها و کلاب‌ها است که بدون نیاز به مجوز مقامات محلی قابل انجام است.
این بازی دارای قوانین زیادی نیست اما در طول بازی ظرافت‌های بی پایانی را برای بازیکنان با خود به ارمغان می‌آورد. این ظرایف، دلیل جذابیت و محبوبیت مداوم آن در طول سال‌ها بین افراد مختلف است. تاکتیک‌های بازی بسته به این که طرف مقابل با چه کارتی بازی کرده است، متفاوت هستند. این که چند کارت در دک باقی مانده باشد و موقعیت شخص بر روی تخته بازی برای نحوه بازی دارای اهمیت است. برنده و بازنده ممکن است تنها با چند امتیاز ناچیز (یا حتی یک امتیاز) اختلاف تعیین شود. در اغلب موارد امتیاز به بازیکن باتجربه‌ای می‌رسد که از استراتژی مناسب استفاده کرده است؛ از جمله این استراتژی‌ها می‌توان به محاسبه احتمالات و تصمیم گیری بر اساس موقعیت نسبی بازیکنان روی صفحه بازی اشاره کرد.
هم کریبیج و هم بازی‌های مشابه با آن مانند کاستلی کالرز (Costly Colors)، برگرفته از بازی کارتی قدیمی انگلیسی نادی (Noddy) هستند. کریبیج با ویژگی‌های متمایز و سیستم امتیازدهی متفاوت خود این بازی را تغییر داده است. این در حالیست که کاستلی کالرز ترکیبات بیشتری را به بازی اضافه کرده اما نحوه امتیازدهی اصلی را حفظ کرده است.
تاریخچه
به گفته جان اوبری، کریبیج توسط شاعر انگلیسی سر جان ساکلینگ در اوایل قرن هفدهم به عنوان یکی از مشتقات بازی "نادی" (Noddy) ایجاد شده است. امروزه نادی به یک بازی تاریخی و فراموش شده تبدیل شده است؛ با این حال، کریبیج بدون تغییر به عنوان یک بازی محبوب در جهان انگلیسی زبان به حیات خود ادامه می‌دهد. هدف از این بازی این است که اولین بازیکنی باشید که تعداد مشخصی امتیاز، به طور معمول 61 یا 121 را کسب می‌کنید. کسب امتیاز با به صورت‌های مختلف و با بازی با آخرین کارت، ترکیب کارت‌هایی که به 15 یا 31 امتیاز به همراه دارند و در اختیار داشتن جفت‌ها، تری اف ا کایند، فور اف ا کایند، رانز (دنباله‌های اعداد متوالی بدون در نظر گرفتن خال) و فلاش (مجموعه کارت‌های یک خال)، صورت می‌گیرد.
محبوبیت مداوم کربیج تا حدودی به دلیل تأثیر چارلز دیکنز، رمان نویس دوران ویکتوریایی است. او این بازی را در رمان "مغازه عتیقه فروشی" خود به زیبایی به تصویر کشیده است.
کریبیج در زیردریایی‌های آمریکایی به عنوان یک سرگرمی رایج بازی می‌شود. اتاق افسران در قدیمی‌ترین زیردریایی فعال ناوگان اقیانوس آرام ایالات متحده، تخته شخصی کریبیج فرمانده زیردریایی جنگ جهانی دوم و دریافت کننده مدال افتخار، دریاسالار دیک اوکین، را با خود حمل می‌کند. با از کار افتادن این زیردریایی، تخته بازی به قدیمی‌ترین زیردریایی پس از آن منتقل خواهد شد.
قوانین بازی
بازی از طریق توالی حرکاتی در دست‌ها ادامه می‌یابد. هر دست شامل یک بخش "معامله"، یک "بازی" و یک "نمایش" است. در هر زمان و در هر یک از این مراحل، اگر بازیکنی به امتیاز موردنظر (معمولاً 121) برسد، بازی بلافاصله با برنده شدن آن بازیکن به پایان می‌رسد. این اتفاق حتی ممکن است در طول معامله اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی اگر یک سرباز به عنوان شروع کننده رو شود، دیلر امتیاز می‌گیرد.
توزیع کارت
در شروع بازی هر بازیکن یک کارت می‌کشد. بازیکنی که کارت پایین‌تر را در دست دارد به عنوان دیلر انتخاب می‌شود. دیلر بسته به تعداد بازیکنان به هر بازیکن پنج یا شش کارت می‌دهد. اگر بازی بین دو بازیکن انجام شود هر کدام شش کارت دریافت می‌کنند. برای سه یا چهار بازیکن، هر کدام پنج کارت دریافت می‌کنند. در صورتی که بازی بین سه بازیکن انجام شود یک کارت رو به پشت به عنوان کریب در مرکز میز بازی قرار می‌گیرد. هنگامی که کارت‌ها تقسیم شدند، هر بازیکن چهار کارت را انتخاب می‌کند. در ادامه او یک یا دو کارت دیگر خود را رو به پشت کنار می‌گذارد. این کارت‌ها تشکیل دهنده کریب یا به اصطلاح باکس هستند. کارت‌های کریب در ادامه توسط دیلر به کار گرفته خواهند شد.
در این مرحله دست هر بازیکن و کریب دقیقاً شامل چهار کارت خواهد بود. بازیکن سمت چپ دیلر کارت‌های باقی مانده را بر می‌زند. دیلر کارت بالایی را با عنوان "شروع کننده" یا "کات" نمایش می‌دهد. اگر این کارت سرباز باشد، دیلر دو امتیاز کسب می‌کند.
بازی
بازی با فرد سمت چپ دیلر آغاز می‌شود. بازیکنان هر کدام به نوبه خود یک کارت روی میز مقابل خود قرار می‌دهند. شمارش کارت‌ها به صورت ارزش تجمعی کارت‌های متناظر است. هر بازیکنی که کارت بر روی میز قرار می‌دهد شمارش خود را به همین صورت اعلام می‌کند. به عنوان مثال اگر بازیکنی برای کارت اول 5 را بگذارد، می‌گوید "پنج". بازیکن بعدی بر فرض مثال عدد 6 را قرار می‌دهد و اعلام می‌کند "یازده". این روند به همین صورت ادامه می‌یابد. مجموع امتیاز نباید بیشتر از 31 شود. کارت‌های صورت (شاه، بی بی و سرباز) هر کدام 10 امتیاز محسوب می‌شوند. کارت‌ها در مرکز میز بازی قرار نمی‌گیرند زیرا در پایان بازی هر بازیکن باید کارت‌هایی را که گذاشته است، بردارد.
بازیکنان در طول بازی به شرح زیر امتیاز می‌گیرند :
15: به دست آوردن مجموع 15 برای بازیکن 2 امتیاز با خود به همراه می‌آورد.
جفت: تکمیل یک جفت 2 امتیاز دارد.
تری اف ا کایند یا سه جفت: معادل با 6 امتیاز است که برای بازیکنی که کارت سوم مشابه را بازی کرده، محاسبه می‌شود.
فور اف ا کایند یا چهارگانه: 12 امتیاز برای بازیکن به همراه می‌آورد.
بازی سه یا چند کارت متوالی بدون نیاز به ترتیب، به تعداد کارت‌های سری شده امتیاز به همراه دارد.
اگر بازیکنی نتواند بدون تجاوز از عدد 31 کارتی را بازی کند، می‌گوید "برو". در ادامه بازیکن سمت چپ او و سایر بازیکنان بازی را تا زمانی ادامه می‌دهند که هیچ کس نتواند بدون تجاوز از عدد 31 به بازی ادامه دهد. هر بازیکن موظف است که کارت خود را بازی کند مگر این که کارتی که در دست داشته باشد مجموع را به بیش از 31 برساند. هنگامی که مجموع به 31 رسید یا این که هیچ کس قادر به بازی با کارت خود نبود، بازیکنی که آخرین کارت را بازی کرده است به این صورت امتیاز می‌گیرد : اگر مجموعه زیر 31 باشد یک امتیاز و اگر مساوی با 31 باشد دو امتیاز می‌گیرد. سپس، عدد بازی به صفر بازگشته و بازیکنانی که هنوز کارت در اختیار دارند به بازی ادامه می‌دهند. روند بازی با بازیکنی که در سمت چپ نفری که آخرین کارت را بازی کرده است قرار دارد، شروع می‌شود. وقتی همه بازیکنان تمام کارت‌های خود را بازی کردند، بازی به مرحله "نمایش" می‌رسد.
بازیکنان ترتیب قرار دادن کارت‌هایشان را برای به حداکثر رساندن امتیازات خود انتخاب می‌کنند. بازیکنان باتجربه از این نحوه انتخاب به عنوان "بستن" خوب یا ضعیف یاد می‌کنند. اگر یک بازیکن به امتیاز هدف که معمولاً 61 یا 121 است برسد، بازی بلافاصله به پایان می‌رسد و آن بازیکن برنده می‌شود. هنگامی که امتیازات در طول بازی یکسان باشد، بازیکنان در کنار هم قرار می‌گیرند. این وضعیت اصطلاحا با عبارت "بستن سطح" توصیف می‌شود.
نمایش
پس از اتمام بازی، هر بازیکن به نوبه خود دست خود را روی میز نشان می‌دهد. این روند از بازیکن سمت چپ دیلر شروع می‌شود. وی بر اساس محتوای آن در همراهی با کارت شروع امتیاز می‌گیرد. نحوه امتیاز دهی به صورت زیر است :
ترکیبی از هر تعداد کارت با مجموع پانزده
توالی پشت هم
جفت‌ها (جفت‌ها به صورت دوتایی، سه تایی و چهارتایی برای بازیکن امتیاز آور هستند.)
فلاش (فلاش چهار کارته چهار امتیاز با خود به همراه دارد و نمی‌تواند شامل کارت شروع باشد؛ فلاش پنج کارته پنج امتیاز برای بازیکن به ارمغان می‌آورد.)
داشتن سرباز با خالی مشابه با کارت شروع
دیلر در آخر امتیاز دست خود را بررسی کرده و کارت‌های کریب را به صورت رو قرار می‌دهد. این کارت‌ها توسط دیلر به عنوان یک دست اضافی، همچنین در ارتباط با کارت شروع، امتیازدهی می‌شوند. بر خلاف دست دیلر، کارت‌های کریب نمی‌توانند چهار کارت فلاش را به ثمر برساند، اما می‌توانند به همراه کارت شروع یک فلاش پنج کارته را در اختیار بازیکن قرار بدهند.
همه امتیازات از 0 تا 29 امکان پذیر هستند؛ استثنا در این میان 19، 25، 26 و 27 است. بازیکنان می‌توانند به صورت خودخواسته دستی که امتیاز صفر می‌گیرد را به عنوان "دست نوزده" محاسبه کنند.
ماگینز
ماگینز (Muggins) یک قاعده رایج اما اختیاری است که باید قبل از شروع بازی اعلام شود. اگر بازیکنی نتواند امتیاز کامل خود را در هر دور کسب کند، حریف می‌تواند او را ماگینز خطاب کند. در چنین شرایطی هر امتیازی را که بازیکن از دست می‌دهد نصییب حریفش خواهد شد.
مسابقه
یک مسابقه شامل بیش از یک بازی است که اغلب این تعداد، عددی فرد است. امتیاز مسابقه با استفاده از حفره‌هایی که بر روی تخته بازی طراحی شده است و قرار دادن مهره بازیکن در آن مشخص می‌شود. روی یک تخته بازی مارپیچ، این‌ها اغلب در پایین تخته در یک خط با 5 یا 7 سوراخ قرار دارند. در یک تخته معمولی، این اعداد اغلب در وسط تخته یا در بالا یا پایین آن قرار دارند.
در یک بازی کریبیج دو نفره، بازیکن برای بردن هر دست از مسابقه یک امتیاز خواهد گرفت. حریف وی در بازی بعدی به عنوان دیلر شروع کننده بازی خواهد بود. اگر بازیکنی حریف خود را به اصطلاح لورچ (انگلیسی) یا اسکانک (ایالات متحده) کند، آن بازیکن دو امتیاز مسابقه برای آن بازی کسب می‌کند. لورچ با اسکانک حالتی است که در آن قبل از این که حریف 91 امتیاز کسب کند به 121 امتیاز برسد. اگر یک بازیکن دو برابر این مقدار حریف خود را لورچ کند، یعنی در واقع پیش از رسیدن به 61 به 121 امتیاز برسد، بسته به شرایط از پیش تعیین شده، سه یا چهار امتیاز مسابقه برای بازی به دست می‌آورد. اگر بازیکنی سه برابر حریف خود را لورچ یا اسکانک کند، یعنی پیش از رسیدن به 31 به 121 امتیاز برسد، به طور خودکار در مسابقه برنده می‌شود. اسکانک‌های دو و سه گانه در قوانین رسمی بازی کریبیج گنجانده نشده و اختیاری هستند. چندین فرمت مختلف برای کسب امتیاز در حالت مسابقه وجود دارد.
| اسکانک سه گانه حریف | اسکانک دو گانه حریف | اسکانک حریف | برد عادی | تفاوت‌های امتیازدهی |
| بدون امتیاز اضافی | بدون امتیاز اضافی | 3 امتیاز | 2 امتیاز | قوانین مسابقات رسمی کنگره آمریکا |
| بدون امتیاز اضافی | بدون امتیاز اضافی | 4 امتیاز | 3 امتیاز | امتیازدهی مسابقه طولانی |
| بدون امتیاز اضافی | 3 یا 4 امتیاز | 2 امتیاز | 1 امتیاز | قوانین بازی آزاد |
| برد خودکار در مسابقه | 4 امتیاز | 2 امتیاز | 1 امتیاز | قوانین بازی آزاد با اسکانک 3 گانه |
تخته بازی کریبیج
کریبیج از نظر بصری به خاطر تابلوی امتیاز دهی خود مشهور است. این تخته بازی مجموعه‌ای از حفره‌هاست که در آن‌ها امتیاز با مهره‌هایی گیره مانند معروف به "اسپلیکین" مشخص می‌شوند. امتیازات را می‌توان روی یک تکه کاغذ هم ثبت کرد اما استفاده از تخته چوبی بازی امری رایج است. دلیل این امر این است که امتیازدهی در طول بازی هم اتفاق می‌افتد و نه فقط در پایان بازی مانند دیگر بازی‌های کارتی.
امتیازها با قرار دادن مهره در سوراخ‌های صفحه بازی ثبت می‌شوند. از دو مهره میخ مانند به صورت جهشی برای این کار استفاده می‌شود. نحوه استفاده به طوریست که اگر بازیکنی در طول شمارش امتیازها را فراموش کرد، یک مهره همچنان امتیاز قبلی را مشخص می‌کند. برخی از تخته‌ها دارای "شمارنده بازی" با حفره‌های اضافی متعدد برای استفاده از مهره سوم در طرفین هستند.
چندین مدل از تخته بازی کریبیج وجود دارد:
مدل کلاسیک یک تخته چوبی مسطح است که تقریباً 250-300 میلی متر (10-12 اینچ) در 70-80 میلی متر (3-4 اینچ) در 10-20 میلی متر (0.4-0.8 اینچ) عمق دارد. دو مجموعه 60 سوراخه بر روی این تخته وجود دارد. 30 سوراخ در جلو و 30 سوراخ در عقب صفحه بازی وجود دارد که به 5 قسمت امتیازدهی تقسیم شده است. یک سوراخ جدا در میانه هر انتها باعث می‌شود که بتوان از تخته در هر دو جهت استفاده کرد. امتیازات یک بازیکن یا تیم در یک ست 60 حفره‌ای و بازیکن یا تیم دیگر در ست دوم محاسبه می‌شود. تنظیمات مختلفی برای بازی‌های سه نفره در نظر گرفته شده است.
یک طرح نسبتاً قدیمی، یک مثلث متساوی الاضلاع است که دو ردیف چهل حفره‌ای در هر طرف دارد. این تخته بازی عموماً شامل سوراخ‌های اضافی برای شمارش بازی‌ها نمی‌شود.
طرح جدیدتر دارای سه یا چهار ردیف 120 سوراخه به شکل "گیره کاغذ" (با یک سوراخ جدا شده برای مهره در انتها) است. این مدل اغلب با رنگ‌های روشن ارائه می‌شود. این مدل از تخته بازی برای بازی‌های 121 امتیازی مناسب است، اگرچه می‌تواند برای بازی‌های 61 امتیازی هم به کار گرفته شود.
تخته بلند مسابقات در مسابقات مجاز کنگره کریبیج آمریکا استفاده می‌شود. این تخته شامل چهار ردیف 60 سوراخه (دو ردیف برای هر بازیکن) است. تخته بازی بدون علامت گذاری با اعداد و تقسیم بندی پنج بخشی است. روی تخته علامتی برای مشخص کردن خط اسکانک هم قرار دارد. حرکت بر روی تخته از خارج از آن شروع می‌شود و در داخل به پایان می‌رسد. شروع و پایان حرکت بازیکن در یک سوراخ اتفاق می‌افتد.
نوع متداول دیگر بر اساس ویژگی‌های بالاترین امتیاز دست کریبیج طراحی شده است. این تخته با عدد 29 (بالاترین نمره ممکن) همراه با ردیف‌های متصل به دنباله خطی اعداد "2" و "9" طراحی شده است. این مدل گاهی اوقات می‌تواند شامل یک تصویر پس زمینه از سه عدد 5 و یک سرباز باشد. اعداد شامل 8 ترکیب 15 برای 16 امتیاز ، 6 جفت 2 برای 12 امتیاز و یک سرباز (مطابق با کارت برش) برای 1 امتیاز و در مجموع 29 امتیاز است.
هر یک از چهار بخش 30 سوراخه تخته (1 تا 30، 31 تا 60، 61 تا 90 و 91 تا 120) به طور محاوره‌ای " خیابان " نامیده می‌شوند. داشتن 15 امتیاز منجر به حضور در خیابان اول، 59 امتیاز حضور در خیابان دوم و به همین ترتیب خواهد شد.
نادی و کاستلی کالرز
کریبیج برگرفته از بازی قدیمی نادی (Noddy) به معنای ساده لوح است. این بازی برای دو یا چهار بازیکن طراحی شده است. هر بازیکن فقط سه کارت دریافت می‌کند و بازی به شکلی شبیه به کریبیج مدرن بازی می‌شود. با این حال، بازیکنان به جای کسب 2 امتیاز پس از رسیدن به 15یا 31، به تعداد کارت‌های تشکیل دهنده امتیاز کسب می‌کنند. علاوه بر این، در ابتدا یک امتیاز سوم برای کسب 25 هم در این مدل وجود دارد. بازیکنان همچنین برای جفت‌ها، توالی‌ها و فلاش‌های خود کسب امتیاز می‌کنند.
کاستلی کالرز (Costly Collers) احتمالا به طور جداگانه از حالت نادی برگرفته شده باشد. این بازی دارای چندین ویژگی اصلی است که در بازی کریبیج وجود ندارند. در این بازی هم به هر بازیکن تنها سه کارت داده می‌شود. کارت کریب در این مدل از بازی وجود ندارد. روش امتیازدهی برای امتیازهای 15 ، 25 و 31 مشابه با روش قبل است. چیزی که در این بازی نکته‌ای جدید به حساب می‌آید این است که جفت‌ها مشابه با سربازها ایفای نقش می‌کنند. بازیکنان می‌توانند برای رنگ‌ها کسب امتیاز کنند؛ برای مثال داشتن سه یا چهار کارت از یک خال یا رنگ یکسان امتیاز آور است. داشتن چهار کارت از یک خال، کاستلی کالرز به معنای رنگ‌های ارزشمند به حساب می‌آید. نام بازی هم در واقع برگرفته از همین گزینه است.