کریبج

کریبیج یا کریب (Crib) یک بازی کارتی است که معمولا با دو بازیکن انجام می‌شود. در این بازی بازیکنان باید کارت‌ها را در دسته‌هایی جمع کنند تا امتیاز بدست آوردند. بازی کریبج را می‌توان برای حضور ۳ یا ۴ بازیکن تغییر داد.

کریبیج نسبت به سایر بازی‌های کارتی چندین ویژگی متمایز دارد. تخته کریبیج که برای شمارش امتیاز استفاده می‌شود و کریب نام دارد، جعبه یا کیتی (در بخش‌هایی از کانادا به جعبه این بازی kitty می‌گویند) - یک دست کارت مجزا برای دیلر- دو مرحله امتیازدهی مجزا (پلی و شو) و یک سیستم امتیازدهی منحصربه‌فرد شامل امتیاز برای گروه‌هایی از کارت‌ها که مجموع آن‌ها پانزده می‌شود. این بازی به عنوان "بازی کارتی ملی بریتانیا" شناخته می‌شود و تنها بازیی است که در اماکن مجاز (بارها و کلوپ‌ها) بدون نیاز به مجوز مقامات محلی قابل بازی است.

این بازی قوانین نسبتا کمی دارد، اما ظرافت‌های بی پایانی در طول بازی وجود دارند که اتفاقا دلیل جذابیت و محبوبیت مداوم این بازی می‌باشند. استراتژی بازی به عوامل بسیاری وابسه است. مثلا به اینکه حریف کدام کارت را بازی کرده یا چه تعداد کارت‌های موجود در پک به بهبود دست بازیکن کمک می‌کند و اینکه موقعیت او در تخته چگونه است. برنده یک بازی ممکن است تنها با چند امتیاز - یا حتی یک امتیاز - تعیین شود. مزیت را اغلب بازیکن باتجربه‌ای دارد که از استراتژی‌هایی، از جمله محاسبه شانس و تصمیم گیری بر اساس موقعیت نسبی بازیکنان در تخته، استفاده می‌کند.

هم کریبیج و هم بازی مشابه آن، Costly Colors، از بازی کارتی قدیمی انگلیسی نادی (Noddy) گرفته شده‌اند. کریبیج ویژگی متمایز کریب (نام تخته بازی) را دارد و سیستم امتیازدهی نادی را تغییر داد. در حالی که Costly Colors کارت‌های بیشتری را اضافه و طرح اصلی امتیاز دهی نادی را حفظ کرد.

تاریخچه

به گفته جان آبری (John Aubrey) ، کریبیج توسط شاعر انگلیسی سر جان ساکلینگ (Sir John Suckling) در اوایل قرن هفدهم و با الهام از بازی "نادی" ساخته شد. با اینکه بازی نادی به یک بازی تاریخی تبدیل شده که به ندرت انجام می‌شود، کربیج هنوز به عنوان یک بازی محبوب در دنیای انگلیسی زبان بدون تغییر ادامه پیدا کرده است. هدف از این بازی این است که اولین بازیکنی باشید که امتیاز مورد نظر، معمولاً ۶۱ یا ۱۲۱، را کسب می‌کند. امتیاز‌ها به چند روش بدست می‌آیند:

• داشتن یک سرباز از خال‌های خاص
• آخرین کارت را بازی کردن
• داشتن گروهی از کارت‌ها که ۱۵ تا ۳۱ امتیاز داشته باشند.
• جفت‌ها (Pairs)
• سه‌گانه (۳ کارت هم رتبه)
• چهارگانه (کارت های هم رتبه)
• ران‌ها (Run، کارت‌هایی با اعداد متوالی بدون توجه به خال)
• فلاش‌ها (کارت‌هایی هم خال)

اولین قوانین این بازی در انگلستان و در کتاب  جان کات‌گریو (John Cotgrave)  در سال ۱۶۶۲ منتشر شد. پس از آن و در سال‌هایی نه چندان دور، ویلگبی (1672) و کاتن (1674) اقدام به انتشار قوانین بازی کردند.

بازی کریبج همچنان از بازی‌های محبوب به حساب می‌آید. بخشی از این محبوبیت را مدیون نویسنده معروف چارلز دیکنز است که نام این بازی را در کتاب خود، "مغازه عتیقه فروشی"، آورده است.

کارگران زیردریایی‌های آمریکایی در اوقات فراغت خود کریبج بازی می‌کنند در اتاق افسران قدیمی‌ترین زیردریایی نیروی دریایی آمریکا، تخته کریبجی وجود دارد که متعلق به دریاسالار دیک اوکین (Dick O'Kane) است که در جنگ جهانی دوم مدال افتخار دریافت کرد. هر زمان که این زیردریایی خدمتش تمام شود، این تخته کریبیج به قدیمی ترین زیر دریایی بعدی منتقل می‌شود.

قوانین

بازی کریبج با انجام چندین دست پیش می‌رود و در هر دست کارت پخش می‌شود. پخش کارت‌ها در هر دست پلی (Play) و شو (Show) نام دارند. در هر زمان در طول هر یک از این مراحل، اگر بازیکنی به امتیاز مورد نظر (معمولاً ۱۲۱) برسد، بازی بلافاصله با برنده شدن آن بازیکن به پایان می‌رسد. این حتی می‌تواند در حین پخش کارت اتفاق بیفتد، زیرا اگر یک سرباز به عنوان کارت اول دیلر باشد، اک امتیاز می‌گیرد.

پخش کارت‌ها

بازیکنان کارت‌ها را بُر می‌زنند و شخصی که آخرین بار کارت‌ها را بُر زد، دیلر می‌شود. دیلر با توجه به تعداد بازیکنان، پنج یا شش کارت به هر بازیکن می‌دهد. برای دو بازیکن، به هر کدام شش کارت داده می‌دهد. برای سه یا چهار بازیکن، به هر کدام پنج کارت می‌دهد. هنگامی که سه بازیکن در بازی هستند، یک کارت رو به پایین در وسط میز گذاشته می‌شود تا کریب را شروع کند. هنگامی که کارت‌ها پخش شد، هر بازیکن چهار کارت را برای نگه داشتن در دست خود انتخاب می‌کند. سپس یک یا دو کارت دیگر را به پشت می‌سوزانند تا «کریب» (که به آن جعبه یا باکس نیز می‌گویند) را تشکیل دهند. دیلر بعداً از این کارت‌ها استفاده خواهد کرد.

در این مرحله، دست هر بازیکن و کریب دقیقاً شامل چهار کارت خواهد بود. بازیکن سمت چپ دیلر یا در یک بازی دو نفره، پون (Pone-بازیکنی غیر از دیلر در کریبیج دونفره) کارت‌های باقیمانده را بر می‌‌زند. دیلر پک کارت‌ها را نصف می‌کند و کارت بالایی نیمه پایینی را که کارت استارتر یا کات نامیده می‌شود، نشان می‌دهد. سپس  آن را به صورت نمایان در بالای کل پک کارت‌ها قرار می‌دهد. اگر این کارت سرباز باشد، دیلر دو امتیاز  کسب می‌کند.

بازی (play)

بازی توسط بازیکن سمت چپ دیلر شروع می‌شود. بازیکنان هر کدام در نوبت خود یک کارت را به صورت نمایان روی میز و مقابل خود می‌گذارند و تعداد کارت‌ها را بیان می‌کنند یعنی ارزش کلی کارت‌هایی که روی میز گذاشته شده‌اند (مثلاً بازیکن اول پنج بازی می‌کند و می‌گوید "پنج"، بازیکن بعدی شش بازی می‌کند و می‌گوید "یازده" و به همین ترتیب). توجه داشته باشید که بدون شمارش نباید از ۳۱ بالاتر برود. کارت‌های صورت (شاه، بی‌بی‌ و سرباز) ۱۰ امتیاز حساب می‌شوند. همه کارت‌ها از در وسط میز گذاشته نمی‌شوند، زیرا در پایان مرحله "پلی"، هر بازیکن باید کارت‌هایی را که گذاشته است بردارد.

بازیکنان در طول بازی به شکل زیر امتیاز می‌گیرند:

• ۱۵ - اگر کارتی که بازی می‌کنید باعث شود شمارش کارت‌ها دقیقاً به ۱۵ برسد، دو امتیاز می‌گیرید، سپس بازی ادامه می‌یابد.
• جفت - تکمیل یک جفت (دو کارت از یک رتبه مثلا ۲ کارت سه) دو امتیاز دارد.
• تری آو ا کایند همان سه جفت مختلف است که ۶ امتیاز دارد.
• فور آو کایند ۶ جفت مختلف است که ۱۲ امتیاز دارد.
• ران (run) سه یا چند کارته (که به طور متوالی بازی می‌شود، اما نه لزوماً به ترتیب) بر اساس تعداد کارت‌های آن امتیاز دارد. یعنی ران ۳ کارتی سه امتیاز دارد، ران ۴ کارتی چهار امتیاز و به همین ترتیب.

اگر بازیکنی نتواند بدون اینکه باعث شمارش از ۳۱ بیشتر شود بازی کند، عبارت "Go" را باید بیان کند. بازی با بازیکن سمت چپ او ادامه می‌یابد. سایر بازیکنان بازی را ادامه می‌دهند تا جایی که هیچ کس نتواند بدون اینکه تعداد  شمارش از ۳۱ بیشتر نشد، بازی کند. بازیکن موظف است یک کارت بازی کند مگر اینکه کارتی در دست نباشد که بتوان بدون اینکه شمارش بیش از ۳۱ شود بازی کند (کسی نمی‌تواند داوطلبانه نوبت خود را بازی نکند). زمانی که شمارش به عدد ۳۱ رسید یا هیچ کس نتواند بازی کند، بازیکنی که آخرین کارت را بازی کرده اگر شمارش هنوز کمتر از ۳۱ باشد ۱ امتیاز می‌گیرد و دو امتیاز اگر شمارش دقیقاً ۳۱ باشد. سپس شمارش به صفر برگردانده می‌شود و بازیکنانی که کارت هایشان باقی مانده است به بازی ادامه می‌دهند آن‌ها این روند را با بازیکن سمت چپ بازیکنی که آخرین کارت را بازی کرده است، تکرار می‌کنند. هنگامی که همه بازیکنان تمام کارت‌های خود را بازی کردند، بازی به مرحله "شو" پیش می‌رود.

بازیکنان باید ترتیبی را برای بازی کارت‌های خود انتخاب کنند که امتیازات آن‌ها را به حداکثر برسانند. بازیکنان باتجربه به این حرکت  "پینگ زدن" خوب یا ضعیف یاد می‌گویند. اگر یک بازیکن به امتیاز هدف برسد (معمولاً ۶۱ یا ۱۲۱)، بازی بلافاصله پایان می‌یابد و آن بازیکن برنده می‌شود.

نمایش (Show)

پس از اتمام بازی، هر بازیکن به نوبت، دست خود را نمایان می‌کند. این مرحله با بازیکن سمت چپ دیلر شروع می‌شود. بر اساس کارت‌های دست بازیکن و کارت‌های استارتر او امتیاز‌ها محاسبه می‌شود. در زیر دست‌هایی که امتیاز می‌گیرند را می‌خوانید.

• ترکیبی از هر تعداد کارت که مجموع آن پانزده باشد.
• ران (run)
• جفت‌ها ( اگر چند جفت داشته باشید، هر کدام جداگانه‌ امتیاز می‌گیرند، اما ممکن است به آن‌ها تری آو ا کایند یا فور آو کایند نیز بگویند)
• فلاش (یک فلاش چهار کارته امتیاز چهار می‌گیرد. توجه داشته باشید که کارت استارتر  شامل فلاش نمی‌شود؛ فلاش پنج کارتی امتیاز پنج می‌گیرد.)

داشتن سرباز هم خال با کارت استارتر

دیلر امتیاز آخرین دست خود را محاسبه و سپس کارت‌های کریب را نمایان می‌کند. در ادامه، این کارت‌ها به همراه کارت‌ استارتر به عنوان دست اضافی امتیاز می‌گیرند. برخلاف دست خود دیلر، کریب نمی‌تواند فلاش چهار کارتی را داشته باشد، اما می‌تواند با کارت استارتر فلاش پنج کارتی را ایجاد کند.

همه امتیازات بین ۰ تا ۲۹ به استثنای ۱۹، ۲۵، ۲۶ و ۲۷ امکان پذیر هستند.  بازیکنان می‌توانند به صورت عامیانه  دستی که امتیاز صفر می گیرد را "دست نوزده" بنامند.

ماگینگ

ماگینگ (Muggins) یک قانون رایج اما اختیاری است که باید قبل از شروع بازی، فعال بودن آن اعلام شود. اگر بازیکنی نتواند امتیاز کامل خود را در هر نوبت به دست آورد، حریف ممکن است از اسن قانون استفاده کند هر امتیازی که بازیکن نادیده گرفته است را برای خود کند.

مَچ

یک مچ (match،مثل تنیس) شامل بیش از یک دست بازی است که اغلب یک عدد فرد می‌باشد. امتیازهای مچ بر روی تخته کربیج با استفاده از سوراخ.هایی که برای امتیاز مچ در نظر گرفته شده است، محاسبه می‌شوند. در یک تخته کریبیج، امتیاز مچ اغلب از طریق انتهای تخته که در یک خط با ۵ یا ۷ سوراخ مشخص شده، محاسبه می‌شود. در یک تخته معمولی، آن‌ها اغلب در وسط تخته، در بالا یا پایین قرار دارند.

در یک بازی دو نفره کریبیج، بازیکن برای برنده شدن در یک بازی یک امتیاز مچ به دست می آورد. حریف او در بازی بعدی به عنوان دیلر بازی را شروع خواهد کرد. اگر بازیکنی حریف خود را شکست دهد(به امتیاز ۱۲۱ برسد قبل از اینکه حریفش ۹۱ امتیاز بگیرد)، آن بازیکن برای آن بازی دو امتیاز مچ خواهد گرفت. اگر بازیکنی حریف خود را با دو برابر امتیاز  شکست دهد (به امتیاز ۱۲۱ برسد قبل از اینکه  حریف به ۶۱ امتیاز برسد)، بسته به قوانین محلی، سه یا چهار امتیاز مچ برای آن بازی کسب می‌کند. اگر یک بازیکن با ۳ برابر امتیاز بیشتر حریف خود را شکست دهد (به امتیاز ۱۲۱ برسد قبل از اینکه حریف به امتیاز برسد)، به طور خودکار برنده می‌شود. برد با امتیاز ۲ یا ۳ برابر در قوانین رسمی کریبیج بازی گنجانده نشده‌اند و اختیاری هستند. همچنین، چندین فرمت مختلف برای به دست آوردن امتیاز مسابقه وجود دارد.

روش امتیازدهی مچ

نوع امتیاز دهی	امتیاز برای
	برد معمولی	برد اسکانک	دابل اسکانک	تریپل اسکانک
قوانین رسمی کریبیج	۲ امتیاز	۳ امتیاز	بدون امتیاز اضافی	بدون امتیاز اضافی
امتیاز دهی مچ طولانی	۳ امتیاز	۴ امتیاز	بدون امتیاز اضافی	بدون امتیاز اضافی
قوانین آزاد	۱ امتیاز	۲ امتیاز	۳ یا ۴ امتیاز	بدون امتیاز اضافی
قوانین آزاد تریپل	۱ امتیاز	۲ امتیاز	۴ امتیاز

صفحه بازی کریبیج

از نظر ظاهری، کریبیج به‌خاطر تخته امتیازدهی‌اش شناخته می‌شود. این تخته شامل مجموعه‌ای از سوراخ‌ها (که به آن‌ها استریت می‌گویند) است که روی آن‌ها امتیاز با مهره‌هایی محاسبه می‌شود (همچنین به این مهره‌ها "spilikins" می‌گویند). امتیازها را می‌توان روی یک تکه کاغذ نیز ثبت کرد، اما تقریباً همیشه از تخته کربیج استفاده می‌شود. زیرا امتیازدهی در طول بازی اتفاق می‌افتد، نه فقط در پایان دست‌ها مانند اکثر بازی‌های ورق دیگر.

امتیازها با فرو کردن مهره‌ها در سوراخ (pegging)تخته کریب ثبت می‌شوند. دو مهره که به حالت جهشی وارد سوارخ می‌شوند امتیاز‌ها را مشخص می‌کنند. به طوری که اگر بازیکنی در طول شمارش مسیر خود را گم کند، یک مهره همچنان امتیاز قبلی را نشان می‌دهد. برخی از تخته‌ها دارای یک "شمارگر بازی" هستند. این شمارشگر تعداد زیادی سوراخ اضافی اضافه دارد که برای مهره سوم و جمع امتیاز در هر طرف کاربرد دارد.

طرح های مختلفی از تخته کربیج وجود دارد که در زیر با آن‌ها آشنا می‌شویم.

• طرح کلاسیک یک تخته چوبی مسطح به ابعاد تقریباً ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر (۱۰ تا ۱۲ اینچ) در ۷۰ تا ۸۰ میلی‌متر (۳ تا ۴ اینچ) و عمق ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر (۰/۴ - ۰/۸ اینچ) می‌باشد. در این تخته، دو ردیف ۶۰ تایی سوراخ (۳۰ سوراخ اوت (out) و ۳۰ سوراخ بک (back) نام دارند) وجود دارد که به ۵ بخش تقسیم شده‌اند. یک سوراخ پگ اوت (Peg out- که برنده را مشخص می‌کند) در وسط تخته وجود دارد که اجازه می‌دهد تا از هر جهت قابل استفاده باشد. یک بازیکن یا تیم در یک ردیف ۶۰ سوراخی و بازیکن یا تیم دیگر در ردیف بعدی امتیازات خود را ثبت می‌کنند. برای بازی‌های سه نفره ترتیبات متفاوتی انجام می‌شود.
• یک طرح نسبتا قدیمی مانند یک مثلث متساوی الاضلاع با دو ردیف که چهل سوراخ در هر طرف است. این تخته‌ها معمولاً دارای حفره‌های اضافه یا سوراخ‌هایی برای شمارش بازی‌ها نیستند.
• طرح جدیدتر تخته کریبیج دارای سه یا چهار ردیف با ۱۲۰ سوراخ است. این تخته به شکل گیره کاغذ (سوراخ پگ اوت در انتهای آن قرار دارد ) است و اغلب رنگ‌های روشن دارد. این تخته برای بازی‌هایی که تا ۱۲۱ امتیاز جلو می‌روند مناسب است. اگرچه می‌توان از آن برای بازی‌های ۶۱ امتیازی نیز استفاده کرد.
• یک تخته دراز تورنومنتی در مسابقات مجاز در کنگره کریبیج آمریکا استفاده می‌شود. این تخته چهار ردیف ۶۰ تایی سوراخ (دو ردیف برای هر بازیکن) دارد. همچنین،  بخش‌ها با عددی مشخص نشده و بخش ۵ امیتاز ندارد. فقط علامتی وجود دارد که خط اسکانک (Skunk line) را نشان می‌دهد. حرکت از  اطراف تخته شروع می‌شود و به داخل آن ختم می‌شود. بازیکنان در همان سوراخی که بازی را شروع می‌کنند، بازی را به پایان می‌رسانند.
• یکی دیگر از انواع رایج تخته کربیج بر اساس ویژگی‌های دست کریبج با بالاترین امتیاز است. تخته، شکل عدد ۲۹ (بالاترین امتیاز ممکن) را دارد که ردیف‌های سوراخ‌ها از شمارش اعداد ۲ و ۹ پیروی می‌کنند. این طرح گاهی اوقات می‌تواند یک تصویر پس‌زمینه از سه کارت پنج و یک سرباز باشد، با پنج کارت هم خال ( تصویر "دست عالی" بازی کریبیج) داشته باشد. امتیاز این "دست عالی" به این شکل است. ترکیبی از ۸ کارت می‌تواند امتیاز ۲۹ که به صورت خودکار شما را برنده می‌کند ایجاد کند. ۱۵ امتیاز برای داشتن امتیاز ۱۶، ۶ جفت کارت که ۱۲ امتیاز دارد و یک سرباز هم خال که ۱ امتیاز دارد و در مجموع این دست ۲۹ امتیاز خواهد داشت.

هر یک از چهار بخش ۳۰ امتیازی تخته کربیج (۱ تا ۳۰، ۳۱ تا ۶۰، ۶۱ تا ۹۰ و ۹۱ تا ۱۲۰) به زبان  عامیانه "خیابان" (street) نامیده می‌شود. داشتن ۱۵ امتیاز در خیابان اول، قرار می‌گیرد، امتیاز ۵۹ در خیابان دوم می‌گیرد و به همین ترتیب... .

بازی‌های نادی و Costly Colors

بازی نادی (Noddy) را می‌توان از اجداد کریبیج دانست. این بازی دو یا چهار بازیکن دارد که هر کدام فقط سه کارت دریافت می‌کنند و شیوه‌ امتیازدهی آن مشابه کریبیج مدرن است. با این حال، بازیکنان به جای کسب ۲ امتیاز برای رسیدن به شمارش ۱۵ یا ۳۱ (که هیتر (hitter) نام دارد)، به اندازه تعداد کارت‌های تشکیل‌دهنده شمارش، امتیاز  کسب می‌کنند. علاوه بر این، در ابتدا برای رسیدن به شمارش ۲۵، امتیاز سوم وجود داشت. بازیکنان همچنین مانند کریبیج برای جفت، پریال (perial)، ران و فلاش امتیاز کسب می‌کنند. نادی تخته‌ای نداشت و بازی ۳۱ امتیازی بود.

بازی costly colors ممکن است جدا از نادی شکل گرفته باشند. زیرا چندین ویژگی اصلی که بخشی از کربیج نیست را همچنان حفظ کرده است. مانند بازی نادی، فقط سه کارت به هر بازیکن داده می‌شود و هیچ تخته‌ای در این بازی وجود ندارد. همچنین، از همان طرح امتیازدهی برای کریبیج استفاده می‌کند. قانون متفاوت costly colors  این است که کارت‌های ۲ نقشی مشابه سرباز‌ها ایفا می‌کنند و بازیکنان ممکن است برای رنگ خال‌ها امتیاز بدست آورند (یعنی داشتن سه یا چهار کارت همرنگ یا هم خال). معنای نام این بازی "رنگ‌های گران قیمت است. زمانی که چهار کارت هم رنگ یا از یک خال داشته باشید، بهترین دست بازی را بدست آورده‌اید. نام بازی هم از همین حرکت گرفته شده است.